گزارشی ویژه از وضعیت کنونی اقتصاد و رفتارهای دولت در مواجهه با بحرانهای اقتصادی
چرا این حباب‌ها نمی‌ترکد؟
دولت در شرایط کنونی اقتصادی سرگرم آمار سازی ، برگزاری همایش‌های بی‌اثر،توجیه و فرافکنی است
گروه اقتصادی:گرانی‌های توأم با رکود این روزها در بسیاری از بازارها در حالی رخ‌داده که دولت در 5 سال گذشته جز آمار سازی، انکار، فرافکنی و توجیه برنامه دیگری برای کنترل این افزایش قیمت‌ها نداشته و سعی کرده با لبخند! بسیاری از افزایش قیمت‌ها را بر گردن حباب و بازار کاذب بیندازد.هرچند بخشی از ادعای دولت در زمینه دلال‌بازی و سفته‌بازی در بازار صحت دارد اما درباره ادعای حباب در اغلب بازارها باید پرسید که این حباب‌ها چرا پس از مدت‌ها نمی‌ترکد تا قیمت‌ها به حالت قبل بازگردند.
به گزارش «عصر ایرانیان»، وضعیت این روزهای اقتصاد به‌گونه‌ای شده که دیگر صدای ثروتمندان را هم درآورده است؛ اقشار مختلف مردم از عملکرد دولت در اقتصاد ناراضی بوده و خواستار مدیریت قیمت‌ها در بازار هستند.گرانی‌های سرسام‌آور بازارهای مختلف اقتصاد ایران در حالی این روزها به دغدغه جدی مردم تبدیل‌شده است که متأسفانه هنوز دولتمردان گامی‌عملی در راستای برقراری آرامش در کشور برنداشته‌اند.
نکته جالب در برخوردهای دولتی‌ها با پدیده گرانی است. توجیه آنها نسبت به افزایش قیمت‌ها شنیدنی است.گفته‌اند در بازار حباب قیمتی وجود دارد.حبابی دانستن قیمت‌ها واژه‌ای کاربردی برای بسیاری از بازارهاست.زمانی که ارز گران شد برخی از مدیران دولتی از حباب سخن گفتند.زمانی که نرخ طلا و سکه بالا رفت رئیس‌کل بانک مرکزی از حباب قیمت‌ها یاد کرد و زمانی که گرانی به سراغ بازار مسکن رفت هم مسئولان دولت حباب قیمت‌ها را توجیه این پدیده در بازار مسکن عنوان کردند.
حبابی خواندن گرانی‌ها آن‌قدر برای مردم عجیب و گاه خنده‌دار است که دیگر به دستمایه‌ای برای طنزپردازان تبدیل‌شده است.همین چند روز پیش روزنامه قانون در ضمیمه طنز خود با اشاره به شکایت سیف رئیس‌کل بانک مرکزی از چند نماینده مجلس با زبان طنز از قول آقای سیف آورده بود که چون حبابش را مسخره می‌کنند از آنها شکایت کرده است.یا رسانه‌ای دیگر با کشیدن تصویری از یک مرد – به‌عنوان نماد مردم – در حبابی گرفتارشده آورده بود که این حباب چون خارجی است و جنسش خوب است نمی‌ترکد.
به‌هرحال این روزها حنای توجیه دولت درباره گرانی‌ها و بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور نزد مردم رنگی ندارد و آنها تنها شنونده آمارها و توجیه‌هایی هستند که کاملاً تکراری از سوی مسئولان عالی‌رتبه دولتی مطرح می‌شود.
جلسه‌های بی‌نتیجه
یکی از رفتارهایی که دولت از ماه‌ها قبل داشته و تقریباً در این بخش خوب ظاهرشده برگزاری جلسات مکرری است که شاید به جرات بتوان گفت خروجی چندانی نداشته است.
نکته مهم در جلسات اقتصادی دولتی‌ها نتایج تصمیم‌هاست؛ تا امروز هنوز اثر اجرای وعده‌ها و البته تصمیم‌های اقتصادی دولت برای مدیریت قیمت‌ها برای مردم قابل‌لمس نیست. و برعکس می‌توانیم بگوییم هر زمان دولتی‌ها وعده کاهش قیمت‌ها را دادند ورق برگشته و قیمت‌ها بازهم نجومی‌شده است.
شاید بتوان به‌عنوان نمونه به جلسه ستاد تنظیم بازار و ستاد اقتصاد مقاومتی اشاره کرد که این جلسات به محلی برای شعارهای تکراری رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی وی از یک‌سو و تریبون برای وعده‌های محقق نشدنی از سوی دیگر بدل شده است.
مثلاً رئیس‌جمهور روز دوشنبه در جلسه ستاد تنظیم بازار گفت:برای ما قابل‌قبول نیست که افرادی دلار 4200 تومانی بگیرند و با قیمت بالاتر در بازار بفروشند.این جمله رئیس‌جمهور یکی از بدیهی‌ترین اظهارنظرهای اقتصادی است.سوءاستفاده از دلار 4200 تومانی برای هیچ‌کس قابل‌قبول نیست اما بیان این جمله در یک جلسه رسمی‌توسط رئیس دولت نشان می‌دهد وی برای حل مسئله هیچ پاسخی ندارد و تنها صورت‌مسئله را تکرار می‌کند.
همایش‌هایی بدون هیچ راهکار اجرایی
یکی از تازه‌ترین نمونه‌های رفتاری دولت در شرایط اقتصادی کنونی برگزاری همایش سیاست‌های پولی و ارزی در روز گذشته است.
همایش سیاست‌های ارزی و پولی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین همایش‌های اقتصادی سال در حالی برگزار شد که کمتر اثری از مسئولان و مدیران اقتصادی و بانکی در آن بود. حتی معدود مدیران ارشدی که حضور داشتند در سخنانشان اثری از تحلیل و یا توضیح درباره شرایط فعلی اقتصاد و بازار ارز نبود.
بیست و هشتمین همایش سیاست‌های پولی و ارزی دیروز در مرکز همایش‌های صداوسیما کلید خورد و تا عصر امروز ادامه دارد. تجربه سال‌های گذشته نشان داده بود که با توجه به اهمیت برگزاری این همایش هرساله مسِئولان ارشد دولتی و حتی بخش خصوصی در آن حضور پیداکرده و ابعاد مختلفی از جریان ارزی و پولی را موردبحث قرار می‌دهند. رئیس‌کل بانک مرکزی، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه، وزیر امور اقتصادی و دارایی، معاونان بانک مرکزی، معاونان وزارت اقتصاد، مدیران عامل بانک‌ها، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهوری معمولاً از میهمانان هرساله همایش سیاست‌های پولی و ارزی هستند و تا سال گذشته نیز در آن حضور پیدا می‌کردند، حتی شاهد بودیم که پیش‌تر در مواقعی معاون اول رئیس‌جمهوری برای این همایش به جمع سایر مدیران و مسئولان می‌پیوست.
اما همایش سیاست‌های پولی و ارزی امسال ازلحاظ حضور مسئولان در سطح بالایی قرار نداشت و نه خبری از رئیس سازمان برنامه‌وبودجه و وزیر اقتصاد در آن بود و نه قائم‌مقام و معاونان ارشد بانک مرکزی که معمولاً در روز افتتاحیه حضور داشتند. درعین‌حال که همایش با اینکه عنوان ارزی را یدک می‌کشد هیچ اثری از سید احمد عراقچی، معاون ارزی جوان بانک مرکزی و یا مدیران زیرمجموعه وی در این همایش نبود.
درهرصورت در روز اول همایش دیواندری - رئیس پژوهشکده پولی و بانکی - و همچنین ولی‌ا... سیف – رئیس‌کل بانک مرکزی – و مسعود نیلی – دستیار ویژه رئیس‌جمهوری – به‌عنوان سخنرانان اصلی حضورداشته و مسائلی را مطرح کردند، اما گرچه انتظار می‌رفت تا در چنین همایشی حداقل از سوی این مسئولان اقتصادی و بانکی موضوع روز و وضعیت نه‌چندان مناسب ارز و همچنین بازار مصرف‌کنندگان مطرح و در مورد ریشه‌های آن و راهکاری که پیش رو است توضیحاتی ارائه شود، محور اظهارات معمولاً به ثباتی که اکنون بر اقتصاد کشور حاکم شده و یا مرور جریان‌های گذشته اختصاص داشت! روالی که البته چندان هم پیش‌بینی آن دور از ذهن نبود.
آمار سازی دولتی
شاید بی‌راه نباشد اگر دولت دوازدهم را آمار ساز‌ترین دولت تاریخ ایران خطاب کرد.این آمار سازی‌ها از مدت‌ها پیش رواج داشته .اما تازه‌ترین آنها شاید آمارهای رشد اقتصادی و تورمی‌باشد که دولتی‌ها از پشت تریبون‌های خوش‌رنگ و لعاب اعلام می‌کنند.
در همین همایش پولی و ارزی دیروز، رئیس‌کل بانک مرکزی در سخنان مکتوب خود از عملکرد موفقیت‌آمیز اقتصاد ایران در زمینه برقراری ثبات در قیمت‌ها و رشد اقتصادی ابراز رضایت کرد! وی همچنین به جریان بازار ارز در گذشته که دچار نوسان شده بود اشاره داشت و گفت که شکل‌گیری انتظارات در خصوص روابط مالی و آینده بین‌الملل موجب چنین شرایطی شده بود، اما سیف در مورد جریان فعلی بازار ارز و نرخ‌های بالای آن توضیحی ارائه نکرد.
دستیار ویژه رئیس‌جمهور یا کارشناس ساده اقتصادی
اما در بخش دیگری از این همایش مسعود نیلی – دستیار ویژه رئیس‌جمهوری در امور اقتصادی – سخنرانی داشت. هرچند که شاید جمع این انتظار را داشتند تا دستیار ویژه رئیس‌جمهوری در امور اقتصادی نیز در مورد وضعیت موجود سخنانی داشته و مسائلی را مطرح کند، اما او به‌مانند زمانی که در دولت حضور نداشت در نقش یک کارشناس به بحث تحلیلی اوضاع اقتصاد ایران از دهه ۵۰ تا ۹۰ پرداخت و مسائلی مربوط به بودجه را مطرح کرد.
آمارهای نخ‌نما شده
در بخش دیگری از این همایش هم پیمان قربانی – معاون اقتصادی بانک مرکزی – با ارائه گزارشی از بخش‌های مختلف آمارهایی را اعلام کرد که مربوط به حوزه مسکن، وام ازدواج، تسهیلات پرداختی و اوضاع تورم و رشد اقتصادی بود که عمدتاً آمار جدیدی نبودند.
آمارهای دولت ساختگی است
درواقع این همایش هم مانند بسیاری از دورهمی‌های دولتی محلی برای آمارهای عجیب‌وغریب بود.آمارهایی که وانمود می‌کند همه‌چیز خوب است.
بیژن عبدی ،استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی درباره آمارهای دولت در این قبیل همایش‌ها به خبرنگار«عصر ایرانیان» گفت: چندی پیش یک کار پژوهشی انجام دادم.می‌خواستم ببینم نرخ رشد آمارها چقدر بوده و صحت‌وسقم آن چقدر است.بررسی کردیم دیدیم از سال ۸۹ - ۹۰ کم‌کم اختلاف‌های آماری زیاد شده تا اینکه هرسال دولت اعلام کرده نرخ رشد ما با سال گذشته مساوی بوده یا در مقایسه با سال پیش منفی بوده و امسال نرخ مثبتی داشته‌ایم. از این شیوه ارائه آمار متعجب شدم .نمی‌دانم چگونه به این آمار رسیده‌اند و مبانی آن چیست.
وی افزود: پس از پژوهش‌های فراوان به این نتیجه رسیدم که در حال حاضر آمار دادن در کشور کاملاً سلیقه‌ای است .فرمولی که نرخ رشد را محاسبه می‌کند کاملاً سلیقه‌ای طراحی‌شده است.دولت اگر دلش بخواهد یک‌بار یک شاخص را در صورت تغییر می‌دهد و یک‌بار در مخرج معادله.یک‌بار هم‌سال پایه را تغییر می‌دهد. سال‌های پایه‌ای که برای محاسبه نرخ رشد انتخاب‌شده هیچ منطق علمی‌و اقتصادی ندارد.
عبدی تأکید کرد:معمولاً در مسائل آماری وقتی بخواهند یک بازه زمانی مشخص را در نظر بگیرند، سال‌هایی که در اقتصاد شوک‌های ناگهانی واردشده را حذف می‌کنند و یا اطلاعات بعد یا قبل آن مقطع را در نظر می‌گیرند. چراکه این سال‌ها به‌هم‌ریختگی دارد. اما در آمارگیری‌های فعلی دقیقاً همین سال‌ها را سال پایه در نظر گرفته‌اند. به‌عنوان‌مثال نرخ رشد سال76 که بدترین سال است به‌عنوان سال پایه محاسبه نرخ رشد در نظر گرفته می‌شود.هرسالی که با آن سال مقایسه بشود نرخش بالاتر می‌رود. سال ۹۱ بدترین سال اقتصادی است و به سال پایه برای نرخ رشد تبدیل می‌شود.البته در نرخ تورم هم آمار ابداعی زیادی وجود دارد. مثلاً تورم سال‌به‌سال ، 6 ماه یک‌بار ، نقطه‌ای ، خطی و ... را محاسبه می‌کنند و یک‌چیزهایی از خودشان درمی‌آورند که هر کارشناسی متعجب می‌شود.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: تحلیلگران اقتصادی درباره آمارها دچار سردرگمی‌می‌شوند. من اگر بدانم تراز کشور منفی است برای اقتصاد یک تحلیل دارم و اگر مثبت باشد یک تحلیل دیگر.اما چون تحلیل‌گر از آمار واقعی خبر ندارد نمی‌تواند تحلیل درستی ارائه دهد و دچار سردرگمی‌می‌شود. در حال حاضر هیچ آماری در کشور قابل‌اعتماد نیست و همه‌چیز ساختگی است.
واقعیت موجود در جامعه؛گرانی و رکود هم‌زمان
اما باوجود همه این رفتارها و عکس‌العمل‌های دولتی‌ها واقعیت اقتصاد کشور را باید در دل بازار جستجو کرد.گزارش میدانی خبرنگار عصر ایرانیان حاکی است درحالی‌که قیمت مسکن ، خودرو و طلا به‌صورت لحظه‌ای افزایش می‌یابد و هر بار قیمتی جدید اعلام می‌شود اما عملاً معامله چندانی در این بازارها انجام نمی‌شود و این قیمت‌ها تنها روی کاغذ باقی‌مانده است.تقریباً در بسیاری از بازارهای شرایط عادی حاکم نیست.بازار طلا و سکه،ارز،خودرو و مسکن هرکدام به‌نوعی دچار نابسامانی‌اند و مسئولان دولتی تنها به لبخندی بسنده کرده‌اند و می‌گویند حباب است.البته در برخی موارد هم سری تکان می‌دهند و ابراز نگرانی می‌کنند.
بازار طلا و سکه
بازار سکه و طلا روزهای خوبی را سپری نمی‌کنند.قیمت سکه در مرز 2.5 میلیون تومان قرار دارد اما مشتری برای آن در بازار نیست.
محمد بایرامی‌از کسبه بازار طلا در تهران به خبرنگار «عصر ایرانیان» گفت: در روز مشتریان زیادی برای فروش سکه خود به بازار مراجعه می‌کنند اما ما نمی‌توانیم سکه آنها را باقیمت دو میلیون و پانصد هزار تومان خریداری کنیم.
وی تصریح کرد: در حال حاضر فروشندگان سکه به انتظار افرایش قیمت، سکه‌های خود را به بازار عرضه نمی‌کنند و بسیاری از مردم نیز از ترس کاهش ارز دارایی‌های نقدی خود و یا به امید کسب سود متقاضی خرید سکه شده‌اند بااین‌حال کمتر خرید و فروشی در بازار انجام می‌شود .
بیم کاهش قیمت‌ها و بی‌ثباتی بازار یکی از مهم‌ترین دلایلی است که عملاً بازار را به رکود کشانده است. در همین حال رئیس کمیسیون تخصصی طلا و جواهر گفت: افزایش تقاضای کاذب و سفته‌بازی باعث شده تا قیمت سکه حبابی 500 هزارتومانی داشته باشد.
محمد کشتی آرای در گفت‌وگو با «عصر ایرانیان» بابیان اینکه در شرایط فعلی بسیاری از دارندگان سکه ، به انتظار افزایش قیمت‌ها ، سکه‌های خود را برای فروش عرضه نمی‌کنند و از طرفی بسیاری از مردم به انتظار سود، متقاضی خرید سکه شده‌اند، گفت: عدم عرضه کافی سکه در بازار و افزایش تقاضاهای کاذب دلیل اصلی به وجود آمدن این شرایط است.
بازار خودرو
گرانی و رکود در بازار خودرو نیز کم‌وبیش رخ‌داده و هم‌زمان با رشد نجومی‌قیمت‌ها ، فعالان بازار خودرو از به حداقل رسیدن خریدوفروش در این بازار خبر می‌دهند به‌گونه‌ای که مصرف‌کنندگان رغبتی به خرید باقیمت‌های نجومی‌ندارند.
درحالی‌که هجوم نقدینگی به بازار خودرو موجب سودجویی واسطه‌ها و تعیین نرخ‌های نجومی‌برای خودروها شده اما خریدوفروش در این بازار به حداقل رسیده و معامله چندانی انجام نمی‌شود.
عباس پیله‌ور از نمایشگاه داران خودرو به خبرنگار«عصر ایرانیان»گفت: در بازار کمتر معامله انجام می‌شود. هرروز مردم به سایت‌های خریدوفروش خودرو مراجعه می‌کنند و باقیمت‌هایی که لحظه‌به‌لحظه بالا می‌رود مواجه می‌شوند اما در بازار هیچ رونقی وجود ندارد و همه دست روی دست گذاشته‌ایم و به شرایط موجود نگاه می‌کنیم .
وی ادامه داد: گاهی معامله در بازار انجام می‌شود اما خریدوفروش چندانی وجود ندارد زیرا مصرف‌کنندگان واقعی می‌بینند که هرروز قیمت‌ها تغییر می‌کند و جا می‌خورند و تمایلی به خرید باقیمت‌های نجومی‌ندارند. از طرف دیگر فروشندگان هم یا به طمع بالاتر رفتن قیمت‌ها یا ترس از ارزان‌فروشی رغبتی به فروش ندارند. بنابراین نه خریدار و نه فروشنده هیچ‌کدام تمایلی به انجام معامله ندارند.
محمدی یکی دیگر از نمایشگاه داران خودرو در خیابان جیحون نیز به «عصر ایرانیان» تصریح کرد: وقتی تا دو هفته قبل خودرویی مثل مزدا 3 با قیمتی حدود 130 میلیون تومان خرید وفروش می‌شد چطور کسی حاضر می‌شود برای این خودرو 250 میلیون تومان بپردازد؟
وی افزود: در شرایط موجود ما هم به مردم توصیه می‌کنیم خرید خود را به تعویق بیندازند و اگر ضرورتی وجود ندارد تا آرام شدن بازار دست نگه‌دارند.
بازار ارز
بازار ارز شاید به‌هم‌ریخته‌ترین بازار کشور باشد.هنوز پس از گذشت دو ماه از تک‌نرخی شدن ارز بازار به آرامش و ثباتی که دولت وعده داده بود نرسیده است.دلالان ارز به‌راحتی و آشکارا در بازار فعال‌اند و نرخ دیروز آنها حدود 7000 تومان بود.دلار به‌نوعی در بازار سه نرخی است.دلار 4200 تومانی برای همه مصارف ارزی،دلار 3800 تومانی برای کالاهای اساسی و ضروری و دلار 7000 تومانی دلالان برای کسانی که تاب بروکراسی سنگین اداری دولت را نداشته و باید ارز خود را فوری تهیه کنند.
در میان همه این نابسامانی‌ها خبر رسیده است که تأمین ارز ۴۲۰۰ تومانی به سه اولویت محدودشده است.
ولی‌ا... سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی گفت: کالاها به سه گروه کالاهای اساسی و حیاتی، مواد اولیه و واسطه‌ای و کالاهای خاص تقسیم‌شده است که تأمین ارز آنها با دلار۴۲۰۰ تومانی انجام می‌شود.وی دیروز در جمع خبرنگاران در خصوص تغییر نحوه تخصیص ارز برای واردات، اظهار کرد: کالاها به سه گروه کالاهای اساسی و حیاتی، مواد اولیه و واسطه‌ای و کالاهای خاص تقسیم‌شده است.
وی افزود: از طرف دیگر در صورت تأمین ارز حاصل از صادرات غیرنفتی و ارز صادرکنندگان خرد، به کالاهای اولویت بعدی، ارز برای واردات تخصیص داده می‌شود.به گفته رئیس‌کل بانک مرکزی ارز برای واردات این سه اولویت با ارز 4200 تومان تأمین می‌شود.
این گزارش تنها بخشی از بازار آشفته کنونی کشور را تصویر کرده است.بازاری که بیشترین فشار را بر اقشار کم درامد جامعه آورده است.دولت در این میان یا درگیر همایش‌های بی‌فایده و بی‌اثر است،یا با لبخند آمارهای جذاب می‌دهد و یا وقتی از همه‌جا می‌ماند مدعی می‌شود که حباب است و حباب است و حباب!
حال سؤال بسیاری از مردم از رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی‌شان این است که حباب‌ها چطور در اقتصاد ما به وجود آمده‌اند و چرا نمی‌ترکند؟ آیا دولت توان ترکاندن این حباب‌ها را ندارد؟ یا بازهم مردم مقصر به وجود آمدن حباب و ماندگاری آن در بخش‌های مختلف اقتصادی هستند؟
ارسال دیدگاه
ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
