تفسیر آهنگین قرآن
به رشته تحریر در آمد
حجت‌الاسلام عبدالکریم بی‌آزار شیرازی از تازه‌ترین اثر خود در زمینه تفسیر قرآن خبر داد. حجت‌الاسلام عبدالکریم بی‌آزار شیرازی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا درباره اثر جدید خود در زمینه قرآن گفت: کتاب «بیان قرآن» در واقع ترجمه‌ای تفسیری از آیات قرآن و به سبک آهنگین است. در ترجمه آیات از اشعار شعرایی که مضمون ابیاتشان گویای ترجمه آیه است، استفاده شده است.  رئیس سابق دانشگاه مذاهب اسلامی‌افزود: شیوه این تفسیر مانند تفسیر قبلی‌ام به نام «کاشف» به صورت ترتیبی از ابتدای قرآن آغاز می‌شود؛‌ زیرا معتقدیم تفسیر موضوعی قرآن بدون در نظر گرفتن ترتیب سور و آیات قرآن، یک نحو گسستگی در مسیر تفسیر قرآن و فهم آیات الهی ایجاد می‌کند.  حجت‌الاسلام بی‌آزار شیرازی با بیان اینکه نگارش این تفسیر حدود 40 سال به طول انجامیده است، افزود: این کتاب تفسیر تمام آیات قرآن را در گرفته که بناست در 3 یا حداکثر 4 جلد به جامعه علمی‌و مذهبی ارائه شود.  پیش از این حجت‌الاسلام عبدالکریم بی‌آزار شیرازی با همکاری حجت‌الاسلام محمدباقر حجتی تفسیری به نام کاشف را در 6 جلد توسط انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلام در سال 1378 نگاشته بود. کتاب‌های مجموعه قرآن و طبیعت، قرآن ناطق، قرآن در ادب فارسی از دیگر آثار این اندیشمند اسلامی‌است.

رونمایی از جدیدترین انیمیشن سینمایی «هنرپویا»
پس از موفقیت «فیلشاه» در گیشه سینماهای ایران، پوستر انیمیشن جدید گروه «هنرپویا» با نام انگلیسی «Extinction» در حاشیه جشنواره انسی فرانسه رونمایی شد.  به گزارش سینماپرس، جدیدترین انیمیشن سینمایی «هنرپویا»، به گفته سازندگان این اثر دارای موضوعی محیط زیستی است و داستان آن در فضای ایران امروز رقم می‌خورد. حامد جعفری، رئیس هیئت مدیره گروه‌ «هنرپویا» و تهیه‌کننده «فیلشاه» به عنوان نماینده این کمپانی در جشنواره انسی فرانسه و بازار فیلم آن (Mifa) حضور داشت. جشنواره بین المللی انیمیشن «انسی» فرانسه، از معتبرترین جشنواره‌ها در عرصه سینمای انیمیشن در سطح بین‌المللی است که پنجاه و هشتمین دوره آن امسال از ۱۱ تا ۱۶ ژوئن برگزار شد. گروه «هنرپویا» اولین کنسرسیوم فرهنگی هنری شکل گرفته در بخش خصوصی کشور است که توسط موسسات فرهنگی هنری هفت‌سنگ و سلوک افلاکیان با شعار “فرزندانتان را آسوده خاطر به سینما بیاورید” پایه گذاری شده است. این گروه تاکنون انیمیشن‌های سینمایی «شاهزاده روم» و «فیلشاه» را به عنوان پرمخاطب‌ترین و پرفروش‌ترین انیمیشن‌های تاریخ سینمای ایران، تولید و عرضه کرده است. گفتنی است با استقبال خوب مخاطبان، «فیلشاه» تاکنون نزدیک به ۸میلیارد تومان در گیشه سینماها فروش داشته و اکران آن همچنان در سینماهای سراسر کشور ادامه دارد.

انتشار کتاب‌هایی در جهت ترویج محتوای سند ۲۰۳۰
برخی از ناشران داخلی در جهت ترویج محتوای سند ۲۰۳۰ درحال ترجمه کتاب‌های خارجی هستند و قصد انتشار این آثار را دارند. به گزارش سینماپرس، سایت دویچه‌وله فاش کرد که یک کتاب با موضوع آموزش مسائل جنسی به کودکان به زبان فارسی ترجمه شده و انتشارات «گ...» در تهران قصد انتشار آن را دارد. سایت خبری وابسته به سازمان‌های امنیتی دولت آلمان همچنین به تبلیغ کتاب دیگری با همین نام پرداخت که به فارسی ترجمه و در فضای مجازی منتشر شده است. مترجمان و ناشران این کتاب‌ها مدعی شده‌اند که با این کتاب‌ها قصد جلوگیری از آزار جنسی کودکان را دارند. اما نکته درخور تأمل این است که پس از انتشار این گونه کتاب‌ها در کشورهای غربی، آمار آزار جنسی کودکان و زنان افزایش یافت. آمارها نشان می‌دهد که آموزش مسائل جنسی با ادبیات خاصی که در کشورهای غربی رایج است، نتیجه معکوس در پی داشته و فساد و فحشا و همچنین تجاوز را بیشتر کرده است.

وقتی نام «امین تارخ» به میان می‌آید خواه ناخواه یاد فیلم ماندگار علی حاتمی‌یعنی مادر، دوباره زنده می‌شود. بازیگری که در این سریال‌ها او را بارها با نقش‌های متفاوت و جذاب دیده‌ایم که در عین توجه به تئاتر و سینما، به مخاطبین تلویزیون هم احترام گذاشته و برای این قاب هنری هم فعالیت چشمگیری داشته است. به طوریکه کاراکترهایی همچون دکتر پژوهان(اغما)، بزرگ(جراحت) و یا رسول(رهایم نکن) را برای مردم نوستالژی دارد. گاهی وقتی این بازیگر آنقدر درخشان عمل می‌کند که همه ضعف‌های کارگردان و دیگر عوامل فیلم را پوشش می‌دهد و مخاطب را راضی نگه می‌دارد. بازیگری که این روزها به شصت و پنجمین بهار زندگی‌اش نزدیک می‌شود اما کماکان نقش‌های سخت و در عین فیلمنامه و کارگردانی خوب را قبول می‌کند نه نقش‌های آسان و تجاری که هر روز به او پیشنهاد می‌شود. امین تارخ اعتقاد دارد باید زندگی را در عالم هنر واقع‌گرایانه بازی کند که این اتفاق مستلزم فیلمنامه خوب و کارگردانی تخصصی و حرفه‌ای است. مرد روزهای سخت هنرهای نمایشی این روزها بیش از گذشته‌اش گزیده‌کار شده و فارغ از فعالیت‌های مدیریتی در انجمن بازیگران و خانه سینما، اندیشمندانه بازیگری را دنبال می‌کند.
مشروح گپ و گفت با امین تارخ بازیگر پیشکسوت تلویزیون، تئاتر و سینما در ادامه بخوانید:
این روزها از گزیده کار بودن شما حرف‌های زیادی به میان می‌آید. چرا که اعتقاد دارند قبلاً بیشتر در سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی نقش‌آفرینی می‌کردید. دلیل این حساسیت در انتخاب به کم‌کیفیت شدن فیلمنامه‌ها یا پیشنهاد سوژه‌ها و نقش‌های تکراری برمی‌گردد یا دلایلی دیگر دارد؟
واقعیت این است که من همیشه گزیده کار بودم. چرا که من اصراری برای تند تند کار کردن ندارم. اما اگر فیلمنامه‌های خوب برای سریال تلویزیونی و یا فیلم سینمایی وجود داشته باشد که عوامل کار تشخیص بدهند اگر من بازی کنم اتفاق درستی است حتماً آن نقش را می‌پذیرم. یعنی قطعاً بایستی اول فیلمنامه بازیگر را ترغیب و تشویق کند تا کار را بپذیرد. اگر بنا باشد همین طور پشت سر هم کار قبول کند، محض اینکه فقط معیشت خود را سر و سامان دهد، طبیعتاً بعد از مدتی یک سر سوزن آبرو و اعتباری که دارد به بازی گرفته می‌شود. واقعیت این است که من زیاد هم کم کار نیستم. سال گذشته در فیلم سینمایی «پشت دیوار سکوت» مسعود جعفری جوزانی بازی کردم. فیلم «بن‌بست وثوق» حمید کاویانی هم سینمایی دیگری بود که در آن نقش‌آفرینی داشتم. قبل از آن سریال 30 قسمتی «گاهی به پشت سر نگاه کن» مازیار میری را کار کردم، امسال هم که در «رهایم نکن»، حضور داشتم. با این اوصاف، خیلی هم کم کار نیستم. این روزها هم سه سریال و یک فیلم سینمایی به من پیشنهاد شده که نتوانستم خودم را برای بازی در این کارها، قانع کنم.

در سریال «رهایم نکن» مصادیقی از حضور بازیگران شاخص و غیرشاخص را شاهد هستیم....
درست است. در این سریال به غیر از مریم بوبانی، فریبا متخصص، محمدرضا هدایتی و علیرضا استادی که هنرمندان شاخصی هستند برخی آن چنان سابقه زیاد و طولانی در عالم بازیگری ندارند ولی من آن‌ها را بازیگر می‌دانم. به همین دلیل با تیپ خاطر همکاری کردم و از طرفی به انتخاب محمدمهدی عسگرپور ایمان داشتم و همکاری کردم.

اعلام اختلاف سلیقه‌ها، نشانه خوبی است
البته برخی از نقش‌ها هم با واکنش‌های انتقادآمیزی همراه بود. مثلاً می‌گفتند نیما شعبان‌نژاد نتوانست نقش مهم «امیر» فرزند کاراکتر اصلی سریال را به خوبی ایفا کند. نظر شما در این باره چیست؟
این انتقادها و هجمه‌ها، نقطه نظر یک عده‌ای است. یک عده هم دیده‌ام که از این بازیگر و نقش او دفاع کرده‌اند و بازی‌اش را دوست داشته‌اند. به هر حال نقطه نظرات با هم متفاوت است ما نمی‌توانیم متوقع باشیم که یک انتخاب، معنا و مفهوم خاصی مورد رضایت همه سریال‌های جهان باشد. قاعدتاً برخی موافقند و برخی مخالف! اتفاقا این نشان‌دهنده حُسن این اثر نمایشی است. در واقع اگر واکنشی نسبت به سریال وجود نداشت و برای مخاطب فرقی نمی‌کرد که اظهارنظری داشته باشد، این اتفاق تأسف‌آوری بود. این که اختلاف سلیقه‌ها اعلام می‌شود به نظرم نشانه خوبی است و باید این انتقادها و اظهارنظرها را به فال نیک گرفت.

برخی دوست دارند در فضای مجازی چالش ایجاد کنند
برخی از منتقدین اعتقاد دارند که امین تارخ در رسول تکراری شده است؛ شما قبول دارید؟
این نظر را مطلقا قبول ندارم. کسانی که اهل بازی کردن در فضای مجازی هستند دوست دارند سوژه‌های با نمکی خلق کنند از جمله اینکه این روزها می‌گویند «در همه ماه رمضان‌ها گول می‌خوری مرد، حواست رو جمع کن...» مردم در واقع یک تخیلی می‌کنند و مزاحی با اهل هنر دارند که پسندیده است و اصلاً انگاره توهین‌آمیزی ندارد. اما نقش «رسول» اصلاً تکراری نیست. شما ببینید تا الان سریال «اغما»، «جراحت»، «گاهی به پشت سر نگاه نکن» و «رهایم نکن»، چهار سریالی است که در طول این سال‌ها جزء کنداکتور رمضان تلویزیون قرار گرفت. البته در این بین اثری مثل «گاهی به پشت سر نگاه کن» مازیار میری هم بنا نبود در ماه رمضان پخش شود به شکل اتفاقی سریال رمضانی شد که بنده هم نقش اول داشتم. واقعاً در سریال «جراحت» کجا من از شیطان گول خوردم؟ یا در سریال «گاهی به پشت سر نگاه کن» کجا ابلیس نقش داشته است. نکته این است که اصلاً «رسول» با دکتر پژوهان سریال «اغما» قابل قیاس نیست. پژوهان دکتر جراح مغز است که به او پنجه طلایی می‌گفتند. «اغما» یک نگاه سمبلیک و استعاره‌ای و یک معنا و مفهوم شیطان درون را به تصویر می‌کشد، اما در «حاج رسول» رهایم نکن ابلیسی وجود ندارد یک آدمی‌در جوانی خطایی مرتکب شده و احساس می‌کند حرام خواری کرده، خیلی این مفاهیم متفاوت است. گاهی اوقات برخی از دست‌اندرکاران، روزنامه نگاران و بعضاً افرادی در فضای مجازی دوست دارند یک نکته‌ای را پررنگ کنند. اصولاً به این نوع افراد می‌گویند دنبال چالش هستند .این چهار سریال مطلقا هیچ ارتباطی به میزان معنا و مفهوم با هم ندارند. بعضاً برخی گاهی دوست دارند از روی مزاح در فضای مجازی اظهارنظری داشته باشند. البته این کار هم هیچ اشکالی ندارد. آن چیزی که برای من اهمیت دارد این است که این سریال‌ها در واقع ثابت کرد چنانچه کار مورد علاقه مردم بدون شعار ساخته شود و مردم بتوانند مسائل، معضلات و جواب سوالات خودشان را از طریق آن بگیرند و یک طوری با آن سریال‌ها همزادپنداری کنند به تمام سریال‌های پررنگ و لعاب سراسر جنسی ترکیه‌ای، ترجیح داده می‌شوند. مردم از سریال متوسط وطنی بیشتر استقبال می‌کنند تا بهترین سریال‌های خارجی از نوع ترکیه‌ای و کره‌ای و این اتفاقات خوشایندی است. به نظرم قابل توجه صداوسیماست که مردم همیشه آماده پذیرش یک کار خوب هستند. شایسته است که این مدیران یک مقداری مراقب سطح سلیقه مردم باشند و پیوسته این سطح سلیقه را در جهت مثبت افزایش دهند. از طرفی دیگر تماشاگر را به لحاظ نیازهایی که دارد، اغنا کنند.

گروه فرهنگی: فرهنگستان زبان و ادب فارسی سال‌هاست تلاش می‌کند زبان فارسی را از گزند واژه‌های بیگانه حفظ کند اما شاید به جرات بتوان گفت با وجود همه موفقیت‌هایی که این مجموعه در حراست از زبان فارسی کسب کرده است هنوز در بسیاری از موارد نتوانسته است ذائقه مردم را در استفاده از واژه‌های بیگانه‌ای که زبان پارسی را هدف قرار داده‌اند تغییر دهد.
به گزارش«عصر ایرانیان»، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مجموعه‌ای است که از سال 1314 با هدف حراست از زبان فارسی آغاز به کار کرد.
این مجموعه در طول سه دوره مختلف، دوران پر فراز و نشیبی را سپری کرده است .اولین دوره فرهنگستان با اعضایی از جمله علی اکبر دهخدا، دکتر محمود حسابی، بدیع الزمان فروزانفر، ملک الشعرای بهار و ... کار خود را آغاز کرد. در واقع فعالیت‌های همین اعضا سبب شد تا فرهنگستان به ابزاری برای حکومت رضا میرپنج تبدیل نشود و نقش مستقل خود را در طول سال‌ها حفظ و ایفا کند. فرهنگستان اول در طول فعالیتش، تصویب حدود 2 هزار واژه را در کارنامه خود دارد و باعث شد تا بسیاری از واژه‌های پر کاربرد خارجی جای خود را به واژگان ایرانی دهند. شاید جالب باشد که بدانید ابداع واژگان «دادگستری»، «شهربانی» و «شهرداری» به جای واژگان «عدلیه»، «نظمیه» و «بلدیه» از خروجی‌های فرهنگستان دوره اول بود و اگر چه در ابتدا از سوی مردم مورد استقبال قرار نگرفت و در مقطعی این واژگان مورد تمسخر واقع شدند، اما با گذشت زمان، واژه‌های جدید جای خود را در ادبیات رسمی‌و محاوره کشور باز کردند. شهریور ماه سال 1320 همزمان با اشغال ایران در جنگ جهانی اول این فرهنگستان تعطیل شد.
دور دوم فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سال 1342 توسط محمد مقدم تشکیل شد. در این دوره نیز افرادی چون محمود حسابی، صادق کیا، حسین گل گلاب و رضازاده شفق عضو فرهنگستان بودند و تا سال 1357 برای حدود 6500 واژه، معادل سازی فارسی انجام پذیرفت. این دوره با گسترش ارتباطات کشور با دول خارجی مقارن شده بود و به همین جهت نرخ رشد واژگان انگلیسی، فرانسه و آلمانی در ادبیات روزمره مردم به خصوص قشر روشنفکران و هنرمندان به شدت رو به افزایش بود. اما دوره این فرهنگستان نیز با وقوع انقلاب اسلامی‌به پایان رسید تا اینکه در سال 1368 بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، فرهنگستان با ساختار و ترکیبی تازه احیا شد. از اعضای شاخص این دوره جدید می‌توان به حضور استاد بهاءالدین خرمشاهی، مرحوم حسن حبیبی، مرحوم سید جعفر شهیدی، مرحوم سیمین دانشور، مرحوم طاهره صفار زاده و غلامعلی حداد عادل اشاره کرد. فرهنگستان در دوره سوم، چهار هدف تحت عنوان «حفظ قوت و اصالت زبان فارسی به عنوان یکی از ارکان هویت ملی ایران»، «پروردن زبانی مهذب و رسا برای بیان اندیشه‌های علمی‌و ادبی»، «رواج زبان و ادب فارسی و گسترش حوزه قلمرو آن در داخل و خارج از کشور» و «ایجاد نشاط و بالندگی در زبان فارسی به تناسب مقتضیات زمان و زندگی و پیشرفت علوم و فنون بشری با حفظ اصالت آن» را دنبال کرد.
مرحوم حسن حبیبی ‌در ابتدای دوره سوم، ریاست فرهنگستان را بر عهده داشت، اما از سال 1373 ریاست آن به حداد عادل واگذار شد و با شروع این دوره، حجم و وسعت فعالیت‌های فرهنگستان به شدت افزایش یافت. در دوره جدید، گروه‌های زیادی در فرهنگستان مشغول به فعالیت شدند؛ گروه‌هایی از جمله دانشنامه زبان و ادب فارسی، دانشنامه شبه قاره هند، دستور زبان فارسی، زبان و رایانه، زبان‌های ایرانی، فرهنگ‌نویسی، گویش‌شناسی، واژه‌گزینی، نشر آثار و ... اما به دلیل برخی مسائل از جمله کاربردی نبودن گروه‌ها و البته عملکرد‌های گروه واژه گزینی، عموم مردم، فرهنگستان را با گروه واژه گزینی می‌شناسند.
گروه واژه گزینی فرهنگستان از سال 1375 فعالیت خود را آغاز کرد. در این بخش 70 کارگروه تخصصی مشغول به کار هستند. مخابرات، رایانه و فن‌آوری، علوم پایه و پزشکی، روانپزشکی، مدیریت پروژه، مهندسی مواد و متالوژی، حمل و نقل و ... تعدادی از این کارگروه‌های تخصصی هستند. هر متخصص در علوم حوزه خود به صورت اختصاصی کار می‌کند و با مشورت زبان‌شناختی که از همکاران مشاوره در حوزه دستور زبان می‌گیرند، به انتخاب واژه‌‌های معادل می‌پردازند. عملکرد این گروه در مواردی توانسته با پیشنهاد واژگان مناسب، کلمات وارداتی را از زبان فارسی خارج کند. برای نمونه می‌توان به جایگزینی واژه «کالابرگ» به جای «کوپن»، واژه «یارانه» به جای «سوبسید» و واژه «پیامک» به جای «اس ام اس» اشاره کرد.
هر سال نزدیک به 4000 تا 4500 واژه‌ معادل در این 70 حوزه به تصویب کارشناسان فرهنگستان می‌رسد. به محض اینکه تعداد واژه‌های مصوب در هر کارگروه به 1000 واژه رسید، یک کتاب تخصصی تحت عنوان «1000 واژه» شامل همان واژه‌ها منتشر می‌شود. فرهنگستان علاقه مند است که واژگان انتخاب شده‌اش به صورت الگویی برای واژه سازی مورد استفاده مترجمان و نویسنده‌ها قرار گیرد؛ اما واقعیت بیرونی نشان می‌دهد که تا رسیدن به این وضعیت راه درازی در پیش است.

نفوذ واژه‌های غربی در کتاب‌های درسی
از روزهای ابتدایی فعالیت گروه واژه گزینی، طرحی با موضوع بررسی واژگان در منابع درسی مدارس، مورد توجه قرار گرفت. در ابتدا واژگان بیگانه احصا شدند. در این میان بیش از 8 هزار واژه به عنوان واژه‌های بیگانه از کتب درسی استخراج شدند که تنها 4 هزار واژه از آن احتیاج به تغییر نداشتند. پس از معادل سازی واژگان وارداتی و ابلاغ آن به وزارت آموزش و پرورش، اکنون پس از 5 سال هیچ اقدامی‌از سوی وزارت آموزش و پرورش برای جایگزینی واژه‌های ابداع شده صورت نگرفته است!

واکنش‌هایی از جنس انتقاد
کارشناسان از جنبه‌های مختلفی به عملکرد فرهنگستان زبان و ادب فارسی انتقاداتی را وارد کرده اند. شاید یکی از انتقاداتی که از مدت‌ها پیش مطرح شد و رسانه‌های مختلفی در مورد آن نوشتند، بحث بودجه اختصاص یافته به فرهنگستان در قانون بودجه بود. برخی از کارشناسان عنوان کرده‌اند که طبق بودجه مصوب شده برای فرهنگستان در یک‌سال، این نهاد برای هر واژه حدود 12 میلیون تومان هزینه صرف می‌کند که این رقم عجیب به نظر می‌رسد.البته کارشناسان دیگری نیز از این بودجه دفاع کرده و معتقدند واژه‌گزینی یک کار کاملاً علمی‌است که رویه‌ای منطقی دارد. فرهنگستان معتقد است بررسی نتایج و اثرات واژه گزینی یک فرآیند طولانی مدت و چندین ساله است و قضاوت‌های کوتاه مدت را غیر علمی‌است.
از سوی دیگر منتقدان می‌گویند اینکه برای هر واژه‌ای از علوم جدید که کاربردی در عموم مردم ندارد، واژه گزینی کنیم عملا آب در‌هاون کوبیده ایم؛ زیرا نه در میان مردم رواج پیدا می‌کند و نه اینکه محققان انگیزه‌ای دارند که به طور مستمر سایت فرهنگستان زبان و ادب را جستجوی مجدد (refresh) کنند تا با آخرین تغییرات و اسامی‌جدید آشنا شوند. منتقدان معتقدند که تمام واژه‌های عمومی‌که از زبان‌های غربی در زبان فارسی استفاده می‌شود، در طول 100 سال گذشته حدود 1500 لغت است؛ یعنی تعداد این واژگان به نسبت پایین است ولی معمولا این واژگان در محاوره روزمره بسیار پر کاربرد هستند و امروزه به نوعی جزو بدنه زبان فارسی قرار گرفته اند. آنها می‌گویند زبان امری قراردادی است و اگر فرهنگستان بخواهد روی مواردی دست بگذارد که در کاربردهای زبانی به طور کامل جای خود را باز کرده است، عملا فعالیت خود را ضایع کرده و موجب می‌شود که دیگر اقدامات مثبت فرهنگستان نیز از سوی مردم مورد توجه قرار نگیرد.

عملکرد دیر هنگام فرهنگستان
انتقاد قابل تامل دیگر، تأخیر قابل توجه در واژه گزینی کلمات است. به عنوان نمونه وقتی که اتوبوس‌های تندرو توسط شهرداری تهران وارد کشور شد، فرهنگستان از همان ابتدا می‌توانست معادل واژه BRT را به شهرداری پیشنهاد دهد تا از همه گیر شدن این واژه جلوگیری کند. اما متأسفانه با تعللی که در این زمنیه شاهد بودیم، در مدت زمانی بسیار کوتاه، واژه غربی BRT وارد ادبیات مردم شد و اکنون جایگزین کردن واژه‌ای دیگر به جای آن بسیار سخت و مشکل است.نمونه دیگر این عملکرد دیر هنگام را می‌توان در جایگزینی واژه رایانه به جای کامپیوتر دید که هیچ گاه ثمر نداد و مردم هنوز هم به در برابر این جایگزینی مقاومت می‌کنند. فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در طول سال‌ها اقدام به تولید واژگان جایگزین برای واژگان وارداتی می‌نماید اما اقدامات دیرهنگام، اطلاع‌رسانی ضعیف و به طور خاص غفلت از فضای مجازی باعث شده است تا وضعیت عمومی‌این روزهای زبان و ادبیات فارسی چندان رضایت‌بخش نباشد. فضای مجازی به ویژه این روزها از حوزه اثرپذیر در حال تبدیل شدن به حوزه اثرگذار است و شاید خیلی دور نباشد که لطیفه‌های مجازی درباره اشتباه‌های مشهود رسم‌الخط کاربران در مکاتبات رسمی‌و داخلی نمود مشهودتری به خود ببینند.
با وجود همه این انتقادات غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، درباره نحوه واژه‌گزینی فرهنگستان از عملکرد نهادی که مدیریتش را بر عهده دارد دفاع کرده است.
وی گفت: فرهنگستان 27 سال است که کارش را آغاز کرده و از ابتدای تأسیس، زبده‌ترین استادان زبان و ادب فارسی عضو شورای آن بوده‌اند و تصمیم به واژه‌گزینی هم از دل چنین شورایی بیرون آمده است و جزوه اصول و ضوابط واژه‌گزینی حاصل ده‌ها جلسه مشورت اشخاصی است که 70 سال عمر خودشان را در دانشگاه در حوزه زبان فارسی گذرانده‌اند.

کلمات عربی در زبان فارسی
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه مشی این فرهنگستان مشی اعتدال است، یادآور شد: این‌طور نیست که فرهنگستان به سمت فارسی سره حرکت کند و بخواهد لغات عربی را از زبان فارسی بیرون کند. مشی فرهنگستان این است که زبان فارسی همان زبان سعدی و زبان حافظ است. اگر لغات عربی در زبان فارسی بخواهد بیشتر از این شود غلط است. اگر هم بخواهند لغات متداول زبان فارسی را که از زبان عربی وارد شده و هزار سال است در این زبان جا گرفته بیرون کنند این هم غلط است. این کار به ضعف زبان فارسی منجر می‌شود. فرهنگستان همین مشی اعتدال را درباره لغات فرهنگی هم در پیش دارد. فرهنگستان اصرار ندارد لغاتی را که در حدود 150 سال گذشته وارد و جاگیر در زبان فارسی شده، از زبان خارج کند، حتی علی‌رغم تقاضای بعضی‌ها، به دنبال فارسی کردن بعضی از لغات لاتینی هم نبوده است؛ مثلاً زمانی نیروی انتظامی‌اصرار داشت که کلمه «پلیس» را به فارسی برگرداند. اما فرهنگستان استدلال کرد که کلمه «پلیس» که کلمه‌ای است بین‌المللی، باید در فارسی بماند و باید به آن رسمیت داد. یا مثلاً فرهنگستان برای کلمه «استاندارد» معادل انتخاب نکرده است. همین‌طور لغاتی مانند «بانک» و «پست» و «سینما» و «اتوبوس» و «اتم». ما ضوابط دقیقی داریم که در کجا واژه‌های بیگانه‌ای هستند که در انواع علوم وارد می‌شوند. روش کار ما هم این است که واژه‌گزینی را در هر سه رشته به دست متخصصان همان رشته می‌سپاریم.
حدادعادل تاکید کرد: بعضی‌ها تصور می‌کنند که فرهنگستان دستگاهی است مثل آب‌میوه‌گیری یا مثل دستگاه مُهرزنی که چیزی به عنوان ورودی به این دستگاه می‌دهند و من به سلیقه خود چیزی در برابر آن وضع می‌کنم! ابداً این‌طور نیست. علم واژه‌گزینی روش منطقی دارد. ما در فرهنگستان حدود 70 گروه داشتیم و داریم که این‌ها همه متخصص‌های فن هستند. آدم‌هایی هستند که بالاترین درجه علمی‌را در رشته خود دارند و به زبان‌های خارجی هم مسلط‌اند. حتی برخی تحصیل‌کرده خارج‌اند. اما تألیفات به زبان فارسی دارند و خلاصه علاقه به زبان فارسی علمی‌و تخصصی در رشته خودشان دارند و این را در عمل هم به اثبات رسانده‌اند. این‌ها جلسه تشکیل می‌دهند. ما در هر کارگروهی کارشناسانی داریم که مطابق اصول و ضوابط واژه‌گزینی به آن استادان متخصص کمک می‌کنند.

واژگان تخصصی که وارد زبان عامه می‌شود
وی با بیان اینکه تا به حال نزدیک به 20 عنوان از هزارواژه‌ها از سوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر شده است، اضافه کرد: هزارواژه‌ها عمومی‌نیستند، مانند هزارواژه زیست‌شناسی، هزارواژه ریاضی، هزارواژه مهندسی و ... این‌ها همگی در وبگاه فرهنگستان موجود و در دسترس همه هستند. مشکل ما، همانطور که عرض کردم، لغات بیگانه در رشته‌های علمی‌است. در آنجا هم ما یک ضوابطی داریم و اولویت را به واژه‌هایی که متشرک بین زبان علمی‌و زبان عمومی‌است می‌دهیم. مثلاً در بیمارستان‌ها که محل مراجعه عموم مردم است می‌بینیم که تعدادی از واژه‌های تخصصی پزشکی بر در و دیوار هم تابلو شده است و مردم هم ناخواسته با آن مواجه هستند. مثلاً بخش آنفالوگرافی، یعنی بخش نوار مغز را تابلو کرده‌اند. یک بیمار هم به این احتیاج دارد. یعنی در اینجا اصطلاح خاص پزشکی به مردم هم سرایت کرده است. اما یک اصطلاحاتی هم هست که بین خود پزشک‌هاست و مثلاً در اتاق جراحی پزشکی به پرستار می‌گوید که فلان وسیله را بدهد. این دیگر ربطی به مردم ندارد. ما اولویت را می‌دهیم به چیزهایی که از زبان تخصصی وارد زبان عمومی‌می‌شود و مرز مشترک بین مردم و متخصص‌هاست. در هر رشته‌ای چنین حاشیه‌ای وجود دارد و واین اولویت دارد.
همچنین حداد عادل با بیان اینکه یکی دیگر از اولویت‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی در بحث واژه‌گزینی آموزش‌های سطح پایین است، یادآور شد: هرچه آموزش سطحش پایین‌تر باشد، گسترشش بیشتر است. بنابراین ما می‌رویم سراغ کتاب‌های علوم مقطع دبستان تا دانش‌آموز از همان آغاز با زبان فارسی علمی‌آشنا شود و علم را به زبان فارسی بخواند؛ بعد دبیرستان و بعد از آن هم درس‌های عمومی‌دانشگاه. بنابراین، الان درس‌های تخصصی رشته‌های مختلف علمی‌که مثلاً در دوره‌های دکتری شش تا هشت دانشجو دارد اولویت ندارد. در این سطح، استاد ممکن است لغاتی را به انگلیسی بگوید. در این حد محدود خراب‌کننده نیست. اما در مقاطع پایین‌تر هست. نظر اصلی فرهنگستان در این‌باره این است که الگویی به دست داده شود تا خود دانشگاهیان و مترجمان و مؤلفان به اصطلاح مهارت واژه سازی را بیاموزند و میان خود گسترش دهند. رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی همچنین به تعداد واژه‌های مصوب فرهنگستان در گروه واژه‌گزینی اشاره کرد و ادامه داد: در 21-22 سال گذشته در حدود 55 هزار واژه مصوب در رشته‌های مختلف داریم و از این 55 هزار تا حدود دو هزار تا واژه‌های عمومی‌اند که از دل یک رشته در نیامده‌اند، فرض کنید کلمه «سلفی» چیزی نیست که ما از یک متخصص بپرسیم. این واژه‌ای عمومی‌است. اما واژه‌های زیست‌شناسی و ریاضی و فیزیک و رشته‌های دیگر هم جزء آن 55 هزارتاست. این را هم بدانید که کل واژه‌های فرهنگستان اول و دوم، که یکی از سال 1314 تا 1332 دایر بوده و دیگری از سال 1349 تا 1358، به چهار هزارتا نمی‌رسد. اما در فرهنگستان سوم، 55 هزار واژه تصویب شده است.

تصویب هر واژه 12 میلیون تومان آب می‌خورد؟
حدادعادل افزود: در سال 1395 در حدود پنج شش هزار واژه را بررسی کرده‌ایم که سه هزار واژه به تصویب رسیده است. و اینکه گاهی در فضای مجازی حواشی‌ای درست می‌کنند و می‌گویند فرهنگستان در طول یک سال فقط 270 واژه ساخته و هر واژه‌ای 12 میلیون تومان به بیت‌المال تحمیل شده، نادرست و اصلاً دروغ محض است. ما چند هزار واژه را بررسی کرده‌ایم؛ نه بودجه‌مان آنقدر زیاد بوده نه واژه‌هایمان آنقدر کم.
با وجود همه انتقادها و با توجه به حرف‌های حداد عادل به نظر می‌رسد فرهنگستان زبان و ادب فارسی که پیشینه 80 ساله فعالیت در حفظ و حراست از زبان فارسی را دارد، می‌تواند با استفاده از نظرات نخبگان حوزه ادبیات فارسی، اقدامات موثرتری را داشته باشد و شاید زمانی که ادیبان و صاحب نظران این حوزه، جایگاه مناسب تری در فرهنگستان داشته باشند، آن زمان می‌توان گفت که وظایف فرهنگستان نیز می‌تواند موثرتر، علمی‌تر و بهینه تر انجام شود.