گروه اقتصادی – امیرعلی امینیان: کارشناسان اقتصادی همسو با پیشنهاد مقام معظم رهبری به ولادمیر پوتین معتقدند ایران می‌تواند با حذف دلار از مبادلات مالی بین المللی خود ضربه مهلکی به اقتصاد آمریکا وارد کند و در این راستا باید برنامه‌های مسئولان همسو با این سیاست طراحی شود.چراکه به تعبیر این کارشناسان دلار شیشه عمر آمریکاست و اجرای این طرح می‌تواند این شیشه را بشکند.
به گزارش «عصر ایرانیان»، رهبر معظم انقلاب در دیدار هفته گذشته خود با رئیس جمهور روسیه کلیدواژه‌ای را به کار بردند که در روزهای گذشته فصل الخطاب فعالیت بسیاری از کارشناسان و فعالان اقتصادی شد و برنامه ریزی‌ها برای تحقق دقیق تر و بهتر این موضوع آغاز شد.
پیشنهاد اقتصادی آیت ا... خامنه‌ای به رئیس جمهوری روسیه موضوع حذف دلار بود که بازتاب‌های گسترده‌ای در رسانه‌های جهان داشت و علاوه بر آن در داخل کشور نیز کارشناسان اقتصادی به تحلیل و بررسی ابعاد متعدد این پیشنهاد پرداختند.
مجید شاکری، کارشناس مدیریت مالی درباره ابعاد این مساله در پایگاه اینترنتی دفتر مقام معظم رهبری نوشته است:« درباره چارچوب تحریمی‌ایران، اگر مؤسسه‌‌ای مالی با یکی از اعضای ایرانی فهرست تحریمی‌آمریکا (SDN LIST) همکاری کند، بر خلاف تصور رایج، مجازات او ابتدائاً نه جریمه‌ی نقدی که درواقع قطع شدن از چرخه‌ی دلار است. به بیان دیگر در صورتی که یک مؤسسه‌ی غیر آمریکایی هدف مجازات وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار گیرد، در مرحله‌ی اول دسترسی‌اش به اتاق پایاپای دلار دچار مشکل می‌شود. در مرحله‌ی بعد اگر بخواهد مجدداً وصل شود، بعد از پرداخت جریمه‌ی تعیین‌شده، امکان وصل مجدد خواهد داشت. درواقع روایی جریمه‌کرد بانک‌های غیر آمریکایی از سوی آمریکا ناشی از مثلاً توان قضایی آمریکا نیست بلکه از هژمونی دلار آغاز می‌شود.»
خلع سلاح با کاهش سهم دلار از مبادلات جهانی
این پژوهشگر اقتصادی در ادامه افزوده است:«هر نوع تلاش برای کاستن از سهم دلار در مراودات جهانی یک گام برای کاهش «نیاز» مؤسسات مالی به چرخه‌ی دلار است. به بیان بهتر اگر مثلاً سهم دلار از مبادلات روی سوئیفت زیر ۵۰ درصد بود، عملاً امکان استفاده‌ی فوق از دلار برای آمریکایی‌ها فراهم نبود و تحریم‌های ثانویه‌ی مالی اساساً قابل اعمال نبود. از این نظر در بلندمدت، اثر ضد تحریمی‌حذف دلار از مبادلات دوجانبه امری واضح است.»
اما آیا در کوتاه‌مدت، مثلاً در همین بسته‌ی تحریمی‌پیش‌ِرو که اجرای آن از روز ۳۱ اکتبر برای روسیه، ایران و کره‌ی شمالی آغاز شده است، حذف دلار از مبادلات یا ورود به استفاده از ارزهای محلی یا در نمونه‌ی کامل‌تر، پیمان‌های پولی دوجانبه، اثر ضد تحریمی‌خواهد داشت؟
به اعتقاد مجید شاکری ،کارشناس اقتصادی ، وقتی بین دو کشور، مثلاً ایران و ترکیه، پیمان پولی دوجانبه یا به‌صورت ناقص‌تر، تاخت ارزی لیر و ریال منعقد می‌شود، یک کانال ارزی جدید جدا از روش‌های موجود ایجاد می‌شود که مسدود کردن آن، مستلزم اعمال تحریم از جانب آمریکایی‌هاست. این کانال جدید از دو جنبه مهم است: اولاً چون انتقال ارزی جدا از بسترهای رسمی‌موجود و خارج از ارزهای جهان‌رواست، پایش آن به‌مراتب سخت‌تر و پیدا کردن هدف‌های تحریمی‌بسیار هزینه‌برتر خواهد بود.
ثانیاً بخش مهم یک پیمان دوجانبه‌ی پولی، نقش بانک‌های مرکزی طرفین برای برقراری فرایند است و به یک معنا امکان قطع این پیمان وجود ندارد مگر آنکه آمریکا، هم بانک عامل این پیمان و هم در مقیاس بزرگ‌تر، بانک‌های مرکزی طرفین پیمان را تحت تنبیه (قطع از سیستم دلار) یا تحریم (ارسال به SDN LIST) قرار دهد که هزینه‌ی مالی و سیاسی چنین اقدامی‌برای طرف آمریکایی بسیار بالا است. درواقع حتی در پرونده‌ی هسته‌ای که یک رژیم تحریمی‌مبتنی بر قطعنامه‌های سازمان ملل ایجاد شده بود هم آمریکایی‌ها برای تحریم بانک مرکزی ایران ناچار از زمینه‌چینی فراوان و هزینه‌کرد سیاسی بسیار بودند. حال وضعیتی را فرض کنید که آمریکا برای بستن یک کانال انتقال ارز، ناچار از تنبیه بانک مرکزی ترکیه یا زراعت‌بانک ترکیه و نیز تحریم مجدد بانک مرکزی ایران برخلاف برجام باشد. هزینه‌ی سیاسی چنین مواردی، آن را عملاً غیرممکن می‌کند.
بنابراین به‌لحاظ فنی، حذف دلار از مبادلات و انتقال مراودات به ارزهای محلی در چارچوب پیمان‌های دوجانبه، هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت به صورتی قابل اطمینان اثر ضد تحریمی‌خواهد داشت.
حذف دلار طرحی برای همه جهان
با نگاهی علمی‌به پیشنهاد مقام معظم رهبری می‌توان دریافت که راه برای منزوی کردن آمریکا و بی اثر ساختن تحریم‌های این کشور برای ایران کار چندان دشواری نیست چرا که کشورهای دیگر جهان هم پای در این مسیر گذاشته اند.
از زمان جنگ جهانی دوم تا به حال دلار آمریکا به عنوان مهمترین واحد پولی جهانی، در تجارت دوجانبه بین کشورها بیشترین استفاده را داشته است. دلار آمریکا در این مدت قدرت بلامنازع در عرصه تبادلات مالی جهان داشته و اولین انتخاب کشورهای برای ذخیره دارایی‌های خارجی شان بوده است.اما در حال حاضر این روند در حال تغییر است و بسیاری از کشورهای جهان به دنبال کاهش سلطه دلار و برداشتن سایه آن از تجارت خارجی، خصوصا در بخش تجارت انرژی هستند. در این میان کشورهای گروه بریکس ( برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) نقش پیشرو در حذف دلار از تجارت جهانی را به عهده دارند.
مسعود بیرمی،کارشناس اقتصادی و مدرس دانشگاه دراین زمینه به خبرنگار«عصر ایرانیان»گفت:منظور از حذف دلار حذف این پول از مبادلات رسمی‌است .توافق نامه یا پیمان ارزی که چندی پیش با ترکیه امضا شد نمونه‌ای از اجرای طرح حذف دلار در مبادلات تجاری بود.
وی افزود: بخشی از تقاضای ارز در کشور ما بابت مبادلات تجاری است که با کشورهای دیگر داریم و این مساله سبب می‌شودفشار تقاضا برای دلار افزایش یابد.با عقد پیمان نامه‌های مشترک می‌توان پول مشترک دو کشور را برای معاملات رواج داد و در چنین شرایطی برای مبادلات ارزی ،خرید کالا و سرمایه گذاری مستقیم نیازی به ارز ثالث مانند دلار و یورو نیست.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه ما تجربه گرانبهایی در دوره تحریم داشته این یادآور شد:در آن دوران خیلی راحت کشورها توانستند ما را تحریم کنندو مبادلات تجاری و نقل و انتقالات وجوه ما را با محدودیت‌های جدی مواجه کنند و اکنون با حذف دلار می‌توانیم هم تحریم‌ها را بی اثر کنیم و هم آسیبی به اقتصادمان وارد نشود.
بیرمی‌تاکید کرد:با عقد پیمان‌های ارزی دو یا چند جانبه می‌توان در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی قدم برداشت و از طرفی آثار تحریم‌های احتمالی آتی را هم کاهش داد.
به گفته وی هر چقدر می‌خواهیم از نوسان و تهدید دور شویم باید تکیه گاهمان را در مبادلات تجاری و بین المللی تغییر داده و از دلار فاصله بگیریم.
بیرمی‌در ادامه با بیان اینکه مرحله دوم حذف دلار بر اساس تفاهم نامه‌های مشترک باید امکان استفاده تجار و بازرگانان از وجه رایج کشور خودشان را نیز فراهم کند اظهار کرد:برای حذف دلارباید با کشورهایی چون ترکیه،چین،روسیه،عراق،کره ،هند و .... که بیشترین مراوده پولی را داریم پیمان‌های منطقه‌ای بنویسیم.تاکنون همه قراردادها تاکنون به دلار و یورو نوشته می‌شده و نقش دلار و یورو را در اقتصاد کشورمان افزایش داده ایم اما وقتی قراردادها به ارزهای محلی بسته شود اثرهای دلار و یورو را در اقتصاد کاهش می‌دهیم.
وی با یادآوری این نکته نمی‌توان اثر را کاملا صفر کرد ادامه داد:هنوز در اول راهیم و باید برای تحقق این برنامه تلاش‌های زیادی انجام شود .با اجرای این برنامه در بسیاری از کشورها و ایران سلطه گری آمریکا در تمام جهان به پایان رسیده و عملا آمریکا منزوی خواهد شد.
وحید پورعلی، کارشناس ارشد اقتصاد بین الملل و محقق دانشگاهی نیز در این زمینه به عصر ایرانیان گفت:این روزها شاخص دلار به پایین‌ترین سطح ارزش خودش نسبت به سایر ارزها از ابتدای سال 2015 تاکنون رسیده و دلیل آن هم بی ثباتی‌هایی بوده که ترامپ به وجود آورده است.بسیاری از کشورها به این مسیر گام گذاشته‌اند که دلار را از مبادلات بین المللی خود حذف کرده و به سوی استفاده از ارزهای دوجانبه یا چند جانبه توسط پیمان‌های اقتصادی حرکت کنند.
وی افزود:با این روش نیاز به دلار از بین می‌رود.برای مبادلات بزرگ با دلار همواره نیاز به مجوزهای خاص است و در صورت وجود تحریم‌ها موانعی بر سر دسترسی به بازارها ایجاد می‌شود.حضور دلار در مبادلات بین کشورها سبب افزایش اشراف امریکا بر کشورها شده است. بسیاری از کشورها دوست ندارند اطلاعات مالی خودشان را به نهادهای مالی مستقر در آمریکا برای اخذ مجوز بدهند و برای همین از این مبادلات مالی بدون دلار حمایت می‌کنند.همچنین حذف دلار هزینه‌های نقل و انتقال پول را هم کاهش داده و سبب رونق داد و ستد جهانی می‌شود.
این کارشناس و پژوهشگر تاکید کرد:با توجه به وضعیت موجود و تهدید‌های همیشگی آمریکا باید به سوی مذاکره با کشورهای مختلف حرکت کنیم تا در زمینه اقتصادی موفق باشیم .دلار قابلیت جهانروا بودن خود را از دست داده و ارزش آن هم هر روز کمتر می‌شود.موانعی که برای کشورها در تجارت ایجاد می‌کند هم دلیل دیگری است که نشان می‌دهد باید از مبادلات تجاری کشور حذف شود.
به گفته پورعلی در حال حاضر 30 درصد اقتصاد دنیا به سمت حذف دلار از مبادلات تجاری خود هستند و این مساله نشان می‌دهد آمریکا هر روز در جهان منزوی تر خواهد شد.
حل مشکلات بانکی
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس نیز درباره حذف دلار گفت: تغییر ارز و حذف دلار از مبادلات بین‌المللی تنگناهای بانکی را از بین می‌برد.
محمد حسینی با اشاره به تاثیر دلار بر وضعیت اقتصادی کشور اظهار کرد: در سال‌های اخیر بعد از اجرای برجام موضوعی که تاثیر منفی بر تاثیرات توافق هسته‌ای گذاشت مبادلات بانکی بر اساس دلار بود و از سوی دیگر در بانک مرکزی برای تنظیم صورت حساب‌ها از دلار استفاده می‌شود.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با بیان اینکه ارز انتخابی کشور ما از پشتوانه آمریکا برخوردار است، ادامه داد: وقتی دلار واحد پول آمریکا محسوب می‌شود و این کشور تلاش دارد با تحریم‌های دلاری به ما آسیب بزند باید مراودات مالی بین ایران و بانک‌های کشورهای دیگر با ارز دیگری صورت گیرد تا کمتر آسیب اقتصادی را تجربه کنیم.
نماینده مردم تفرش در مجلس شورای اسلامی‌با تاکید بر اینکه مبنا قرارداد ارز دلار معضلاتی در زمینه واردات و صادرات برای کشور ایجاد کرده است، بیان داشت: با توجه به مواضع اخیر ترامپ و ادامه دار بودن شیطنت‌های رئیس جمهور آمریکا باید هر چه سریع تر تاکید مقام معظم رهبری در دیدار با رئیس جمهور روسیه در زمینه حذف دلار از مبادلات بین‌المللی را اجرایی کنیم.
وی با بیان اینکه تغییر ارز باعث می‌شود از تنگناهای بانکی عبور کنیم، گفت: باید این نگاه را در اروپا ایجاد کنیم که با ارز یورو با ما وارد مراودات بین المللی شود، البته در این زمینه باید مطالعه دقیقی صورت گیرد و ارزی انتخاب شود که در آینده زمینه آسیب‌رسانی مانند دلار از سوی آمریکا را ایجاد نکند.
این نماینده مجلس اظهارداشت: انتظار می‌رود که بانک مرکزی هرچه سریعتر مطالعات خود را دراین زمینه آغاز کند و در صورتی که حذف دلار نیازمند قوانین و دستورالعمل مصوبه مجلس است آن را تهیه و ارسال کند چرا که با تغییر واحد ارز مشکلات ارزی کشور کمتر خواهد شد.
حسینی در ادامه به کشورهایی که حاضر به مبادلات بین المللی غیر دلاری هستند اشاره کرد و گفت: کشورهای عربی از جمله قطر و امارات از مبادلات بین المللی با ارز خودشان استقبال می‌کنند با توجه به دیدار رهبری با پوتین به نظر می‌رسد روسیه دراین زمینه پیش قدم شود و کشورهای اروپایی نیز بخواهند یورو را برای اینکه شکنندگی کمتری پیدا کند، جایگزین کنند.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی‌با بیان اینکه ترکیه نیز از کشورهای اروپایی تبعیت خواهد کرد، بیان داشت: کشور چین نیز بیشترین خرید نفتی دارد و ما از این کشور کالاهای فراوانی وارد می‌کنیم بنابراین آنها نیز از همکاری جدید با ایران در زمینه ارزی استقبال خواهند کرد.
آدرس غلط برای مبارزه با تحریم
کارشناسان بر این باورند که حذف دلار علاوه بر منزوی کردن آمریکا ، بهترین راهکار برای حل مشکلات تحریم است و راهی است که باید مدت‌ها پیش از این آن را طی می‌کردیم.
محمدعلی مسعودی، پژوهشگر حوزه تحریم هم چندی پیش در یک برنامه تلویزیونی درباره طرح حذف دلار اظهار نظر کرد و گفت: پس از آنکه بعد از برجام، انتظارات ایجاد شده نسبت به از بین رفتن موانع مبادلات تجاری محقق نشد، این تصور غلط در داخل تبلیغ شد که به علت آنکه ایران در لیست سیاه FATF قرار دارد، نتوانسته ایم از مزایای رفع تحریم‌ها در برجام استفاده کنیم. لذا یک سه ضلعی از سه نهاد داخلی یعنی وزارت خارجه، وزارت اقتصاد و بانک مرکزی، موضوع FATF را پیگیری کرد اما باز هم نتوانسته ایم به انتظارات ایجاد شده در حوزه مبادلات بانکی پاسخ مناسب بدهیم. اگر دولت به جای وقت گذاشتن بر روی F.A.T.F بر روی "حذف دلار " کار می‌کرد امروز عبور از تحریم‌ها آسان بود. در واقع F.A.T.F آدرس غلطی بودکه غربی‌ها به ایران دادند تا مسیر غلطی را در زمین آنها بازی کنیم و ما از راهکار اصلی بازماندیم.
شیشه عمر آمریکا می‌شکند
اینکه دلار تنها نقطه قوت و قدرت آمریکا در منطقه و جهان است نکته‌ای است که بسیاری از صاحبنظران سیاسی و اقتصادی بر آن تاکید دارند و معتقدند اجرای طرح حذف دلار می‌تواند آخرین نقطه قدرت آمریکایی‌ها را در هم بشکند.
محمد خوش چهره،اقتصاد دان برجسته کشور و استاد اقتصاد دانشگاه تهران در همین زمینه به خبرنگار«عصر ایرانیان» گفت:دلار شیشه عمر آمریکاست و طبیعی است که این کشور برای جلوگیری از حذف دلار در مراودات بین المللی تلاش زیادی انجام دهد اما اگر در این مسیر تلاش جدی صورت گیرد می‌توانیم این شیشه را بشکنیم.
وی با تاکید بر اینکه پیشنهاد مقام معظم رهبری درباره حذف دلار پیشنهاد خوب و ارشمندی است افزود:برای تحقق این برنامه باید اجماع و همگرایی ویژه‌ای بین ارکان نظام ایجاد شود و با وجود همه حساسیت‌هایی که آمریکا روی این مساله دارد اجرایی شود.
خوش چهره تلاش همه جانبه برای تحقق الزامات اجرایی این طرح از طریق دیپلماسی سیاسی و اقتصادی را ضروری دانست و اظهار کرد:برای اجرای این طرح دولت می‌تواند برنامه‌های خود را اجرا کند اما اگر دولت در این زمینه کوتاهی کند مجلس می‌تواند به موضوع ورود کرده و با تصویب قوانینی راه حذف دلار را هموار کند.
آنچه مسلم است دلار در جهان در سال‌های آینده جایگاه خود را هر روز بیش از قبل از دست می‌دهد و کشورهای زیادی در دنیا به این نتیجه رسیده و خواهند رسید که برای پایان دادن به زورگویی‌های کشوری که هیچ منطقی برای عملکرد خود ندارد باید اقتصاد خود را بر پایه توانمندی‌های مالی و اقتصادی خود و بدون وابستگی به دلار آمریکا استوار کرده و دلار را از گردونه تجارت جهانی خارج کنند تا به این ترتیب مهر باطل بر تمام نقشه‌ها و دشمنی‌هایی که آمریکا در حق کشورهای آزادی خواه و حق طلب روا داشته، بزنند.
«عصر ایرانیان» در گفتگو با کارشناسان، روند اجرایی پیشنهاد اقتصادی مقام معظم رهبری را بررسی می‌کند
ارسال دیدگاه
ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
