گروه فرهنگ و هنر: تنها نگاهی به پایگاه‌های اینترنتی رسمی‌سازمان امور سینمایی و بنیاد سینمایی فارابی به عنوان دو متولی بزرگ حاکمیتی در حوزه سینما کافی است تا مخاطب متوجه شود که مجموعه این دو سازمان سیاست‌گذار و برنامه‌ریز در حوزه سینما، نگاه جدی به خارج از مرزها دارند. سیاست درست و قابل توجهی که اگرچه خصوصا در یک سال اخیر با جدیت بیشتری از سوی این سازمان‌ها پیگیری شده و فرصت‌های بسیاری خلق کرده است در عین حال تبعات و حواشی قابل تاملی داشته که به نظر می‌رسد به نفع اصل این سیاست، مورد تغافل قرار گرفته است.
ترکیه روند تولید مشترک را تسهیل می‌کند
روزنامه بانی‌فیلم روز گذشته در خبری که با تیتر «پروژه‌های متقاضی تولید فیلم در ترکیه بخوانند» منتشر کرد، خطاب به تهیه‌کنندگان خواستار تولید مشترک فیلم با ترکیه نوشت: «سفارت جمهوری ترکیه در تهران اعلام کرد آماده همکاری با پروژه‌های متقاضی تولید فیلم در این کشور است.» طبق این گزارش، سفارت جمهوری ترکیه در تهران با ارسال یادداشتی به معاونت دیپلماسی عمومی‌مرکز دیپلماسی عمومی‌و رسانه‌ای وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی‌ایران، از ارزیابی مستقیم درخواست اتباع خارجی جهت انجام فیلمبرداری در ترکیه با هدف ساخت فیلم، سریال و مستند به طور مستقیم از سوی وزارت فرهنگ و گردشگری جمهوری ترکیه اطلاع داده است. این روند تسهیل‌کنندگی برای تولید فیلم در کشوری چون ترکیه، از یک سو سیاستی برای جذب فیلمسازان به تولید در کشور میزبان به حساب می‌آید و از سوی دیگر ضمن تذکر به مدیران و سیاست‌گذاران داخلی درمورد ایجاد رقابت در کشاندن سینماگران خارجی به داخل مرزها، بیانگر این نکته است که توقعات و چارچوب‌های فرهنگی کشور میزبان از پیش مورد توجه قرار گرفته است. روشن است که در نظر گرفتن تسهیلات مالی و ایجاد سهولت در طی روند اداری برای اخذ مجوزهای لازم، باید در عوض آورده‌های قابل‌توجه‌تر فرهنگی و اقتصادی در نظر گرفته شده باشد.
جست‌وجو برای بازار مصرف خارجی در کنار آوردن سرمایه‌گذاران به داخل
به داخل بازگردیم. سیاست‌های فراملی متولیان سیاست‌گذاری سینمایی در کشور، هم از بعد جست‌وجو برای بازار مصرف و هم به لحاظ وارد کردن سرمایه خارجی در حوزه فرهنگ، فرصت مناسبی برای سینمای ایران به حساب می‌آید که اولی سال‌هاست با برنامه‌هایی چون برگزاری هفته‌های فیلم در سینماتک‌های کشورهای خارجی، حضور در جشنواره‌های بین‌المللی و بازارهای جهانی فیلم پیگیری می‌شود و اخیرا شتاب بیشتری گرفته است. دومی‌اما با پروبال گرفتن سینمای خصوصی و ورود سرمایه‌گذاران شخصی در داخل کشور در این حوزه، در سال‌های اخیر جدیت و سرعت بالاتری پیدا کرده است. این درحالی است که ورود سرمایه‌های خارجی به عرصه فیلم‌سازی بالتبع ملازم با سفارشات و انتظاراتی از سوی سرمایه‌گذار خواهد بود.
تهیه‌کنندگان به سلیقه خود اقدام تولید مشترک می‌کنند
دکتر محمود اربابی، سرپرست دفتر همکاری‌های بین‌الملل سازمان سینمایی در گفت‌وگوی چند شماره قبل با روزنامه «عصر ایرانیان»، سازوکار این همکاری‌ها را تشریح کرده و گفت: «سینماگران می‌توانند با هر کشوری وارد قرارداد شوند چه ما با آن‌ها تفاهم داشته باشیم و چه نه. اما رعایت قوانین تولید فیلم برای همه الزامی‌است. به علاوه هر فیلمی‌وقتی پروانه ساخت می‌گیرد اعلام می‌کند که سرمایه‌گذارانش چه کسانی هستند. با این حال ممکن است تولیدکنندگان از کشوری حمایتی را جذب کنند اما مالکیتی از فیلم را به طرف مقابل واگذار نکنند و بنابراین اصلا آن را به شورای اعطای پروانه اعلام نکنند. البته اگر قرار باشد یک فیلم تولید مشترک در کشور مقابل هم نمایش داده شود، باید حتما اعلام گردد.» بنابراین در سازوکار فعلی سینمای کشور، تهیه‌کنندگان داخلی به طور مستقل می‌توانند با سرمایه‌گذار خارجی وارد مذاکره شده و اقدام به تولید فیلم مشترک نمایند درحالی که تنها ضوابط حاکم در آن، همان‌هایی است که در شورای پروانه ساخت به شکل سنتی پیاده می‌شود.
توجه به بازار و غفلت از تولید زیر سایه عنوان «افتخارآفرینی»
در سال‌های اخیر عمده تولیدات مشترک در مضامین خاصی منطبق با سلایق گیشه‌ای یا به طور محدودتر به موازات سلایق دولتی ساخته شده‌اند. این موضوع در نشست خبری اخیر رئیس سازمان امور سینمایی با رسانه‌ها، حیدریان در موضوع تولیدات مشترک بین‌المللی تنها به توضیح محور اول یعنی جست‌وجو برای بازارهای بیرون از مرز اکتفا کرده و گفت: «در حوزه بازارهای منطقه‌ای و جهانی و همچنین اکران در سینمای کشورهای دیگر، مذاکراتی با وزارت امور خارجه انجام شده که نتایج نهایی آن اعلام می‌شود تا بتوانیم آثارمان را در کشورهای دیگر به نمایش بگذاریم و از این طریق، افتخارآفرینی به نفع سینمای جمهوری اسلامی ایران داشته باشیم.» عدم شفافیت در موضوع تولیدات مشترک با کشورهای دیگر و فقدان نظام‌نامه‌ای مشخص در این حوزه، از مسئله ارتباط بر اساس «عزت، حکمت، مصلحت» با سایر کشورها موضوعی دکوراتیو ساخته است که مدیران را در موقعیت بهره‌برداری از آن چه «افتخارات سینمایی» می‌نامند، قرار می‌دهد. نبود مطالبه در این حوزه نیز موضوعی است که به بی‌توجهی نهادهای متولی به مسئله مهم تولیدات مشترک دامن می‌زند. حال باید دید که سیاست‌گذاری‌ها به شکلی موثر قادر به جهت‌دهی به تولیدات مشترک خواهند بود و تغییری در رویه فعلی ایجاد خواهد کرد یا تهیه‌کنندگان بر اساس منافع و سلایق شخصی، بازار تولید مشترک را نیز همچون گیشه داخلی به نفع فیلم‌های کمدی بی‌ارزش مصادره خواهند کرد.
 

حجت الاسلام کاظمی‌با بیان اینکه سید جمال، مسیر خاصی را در تاریخ جهان اسلام باز می‌کند که متفاوت از سیر روشنفکری است، گفت: ایده جهان وطنی سیدجمال اثرات خوبی بر پیوستگی جهان اسلام داشته است. به گزارش مهر، عضو هیئت علمی‌مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در مورد نقد منصفانه آرا و اندیشه‌ها و تأثیرات سیدجمال‌الدین گفت: باید نگاه انتقادی و منطقی به سیدجمال داشته باشیم، اما در عین حال ظرفیت‌هایی را که تلاش‌های او در جهان اسلام ایجاد کرد را باید دید. یکی در ساحت اندیشه‌ای است که ما در ساحت اندیشه‌ای و فکری به ایشان نقدهایی داریم و یکی در ساحت عمل سیاسی است. در این باره جنبه‌ها و اثرگذاری‌های زیادی در جهان اسلام وجود دارد، هر چند در فضای عمل سیاسی هم نقدهایی از دوره‌ای به بعد به ایشان وارد می‌کنند، یعنی تا دوره‌ای فضا به نظر بنده تاثیر مثبت دارد و از یک دوره‌ای به بعد عمل سیاسی ایشان هم تحت الشعاع تحولاتی قرار می‌گیرد. در حوزه اندیشه‌ای آنچه مقالات و مصاحبه‌های مرحوم سیدجمال نشان می‌دهد، این است که ایشان غرب را به عنوان نماد پیشرفت و جهان اسلام را به عنوان عقب مانده پذیرفته است. مفهوم عقب ماندگی یک مولفه بسیط و تعریف یک جنبه‌ای در تاریخ معاصر نیست. باید دید ما عقب‌ماندگی را نسبت به چه چیزی می‌بینیم. مرحوم سیدجمال عقب ماندگی را در نسبت با کشورهای غربی می‌سنجد و با پذیرش تمدن غرب و قبول کردن غرب به عنوان یک نماد پیشرفت، عقب ماندگی را تعریف می‌کند، البته این پذیرش غرب لزوماً مانند پذیرش فردی مانند ملکم خان نیست، بنابراین باید به این موضوع به دقت توجه کنیم. خطی که سید جمال دنبال می‌کند، متفاوت از روشنفکری سکولار است؛ عقب ماندگی مفهومی‌است که ایشان در ساحت اندیشه و فکر می‌بیند، این طور نیست که غرب را در ساحت چیز دیگری ببیند. در واقع غرب و پیشرفتش را با نگاه قدرت محور دنبال می‌کند به این معنا که غرب امروز جلو رفته است، برای اینکه قدرت و سلطه بر دنیا دارد. البته در این مسیر قدرت پیدا کردن غرب می‌آید هم تفکر و اندیشه غرب را بازخوانی می‌کند و مثلاً می‌گوید این اندیشه و نظام فکری و آموزشی غرب را در خدمت قدرت یابی غرب می‌بیند. جهان اسلام را عقب مانده می‌بیند نه از منظر هویتی جهان اسلام بلکه از این منظر که جهان اسلام به شدت شکست خورده است و در این شکست و ضعف جهان اسلام، نظام فکری و اندیشه‌ای دخیل است و لذا می‌خواهد بازخوانی را در نظام اندیشه‌ای و اسلامی‌انجام دهد. در واقع پیشرفتی هم که در ذهنش تعریف می‌شود با ملاک قدرتی است که در غرب دنبالش هست و در آنجا شکل گرفته است. به همین دلیل است که در مدل ذهنی خود کشوری مانند روسیه را به عنوان الگوهای حرکت جهان اسلامی‌می‌بیند. مثل غرب زدگان نیست و هنوز رسوبات اسلامی‌هم در ذهنش وجود دارد ولی به قدرت هم نگاه ویژه‌ای دارد.

«سرباز کوچک امام» با تقریظ رهبری دیده شد
در نشست خبری کتاب «سرباز کوچک امام» خاطرات دوران اسارت مهدی طحانیان که دیروز در محل موسسه پیام آزادگان برگزار شد، وی مبنی بر این که چرا چنین نشستی باید پس از ۵ سال که از چاپ اول این کتاب می‌گذرد، برگزار شود، گفت: برگزاری این نشست به دلیل تقریظی بود که رهبر انقلاب بر کتاب نوشتند. سنگری نیز در پاسخ به این سوال گفت: اگر تقریظ رهبری بر کتاب نبود، نمی‌شد در چنین وسعتی به این کتاب پرداخت. من در جلسات مختلف دیده‌ام که در پایان هر جلسه، حدود ۳۰۰ کتاب مقابل رهبری می‌گذارند و ایشان هم واقعا همه آن آثار را می‌خوانند اما برای همه‌شان تقریظ نمی‌نویسند. به گزارش خبرنگار مهر، طحانیان گفت: همیشه یک سری عوامل برانگیزاننده هستند. در آن سال‌ها آموزه‌های امام خمینی(ره) و اسلام برای ما برانگیزاننده بودند. نگاه آن روز ما از زاویه شرعیات و اصول بود. امروز هم به نظرم قانون خدا تغییری نکرده است. به همین دلیل اگر دوباره خبرنگاری بخواهد آن گونه با من مصاحبه کند، همان شرط را خواهم گذاشت.

نوروز 97 با طرح
 «کتاب عیدی دهیم»
طرح «عیدانه کتاب» از دیروز در کتابفروشی‌های عضو طرح در سراسر کشور به جز استان تهران آغاز شد. به گزارش روابط عمومی‌موسسه خانه کتاب، این طرح با شعار «کتاب عیدی دهیم» در کتابفروشی‌های عضو طرح در استان‌های سراسر کشور به جز تهران اجرا شده است. گفتنی است با گذشت ۶ روز از آغاز ثبت نام کتابفروشی‌ها در سومین عیدانه کتاب، تاکنون ۶۶۱ کتابفروشی از سراسر کشور در این طرح ثبت نام کردند که از این تعداد ۵۰۹ کتابفروشی از مراکز استان‌ها و مابقی از شهرستان‌ها هستند. طرح «عیدانه کتاب» در تهران از ۲۵ اسفند ماه آغاز و تا ۱۲ فروردین ماه سال ۱۳۹۷ ادامه خواهد داشت. در این طرح، سقف مجاز خرید برای هر خریدار ۱۰۰ هزار تومان است و خریدار می‌تواند در چند نوبت و از چند کتاب‌فروشی، کتاب‌های عمومی‌و کودک و نوجوان را با ۲۰ درصد تخفیف از کتاب‌فروشی‌های عضو طرح خریداری کند.

«فیلشاه» هدیه نوروزی سینما
 برای کودکان
انیمیشن سینمایی «فیلشاه» در اکران نوروز ۹۷ میزبان خانواده‌های ایرانی می‌شود. به گزارش باشگاه خبرنگاران پویا، این محصول جدید گروه «هنرپویا»، به عنوان تنها نماینده سینمای کودک و انیمیشن نوروز امسال در سینماهای سراسر کشور به روی پرده می‌رود. پیش فروش بلیت‌های این فیلم از شب گذشته در سایت سینماتیکت آغاز شده است. «فیلشاه» به کارگردانی‌هادی محمدیان و تهیه‌کنندگی حامد جعفری، انیمیشنی 80 دقیقه‌ای است که داستان آن در جنگلی در آفریقا رقم می‌خورد. رئیس گله فیل‌ها صاحب فرزندی می‌‌شود که همه انتظار دارند جانشین رئیس گله باشد، اما برخلاف تصور همه «شادفیل» بسیار دست و پا چلفتی است و هیکل گنده‌اش همیشه سبب تخریب و خرابکاری می‌شود.

رونمایی از مستندی درباره شهادت شهید باکری
گلعلی بابایی گفت: درباره شهادت شهید باکری بسیاری معتقدند خط قرمزهایی وجود دارد و 3 روز آخر را نمی‌توان تصویر کرد، اما در این مستند شفافیتی وجود دارد و برای من به عنوان یک مستندنگار قابل احترام است. به گزارش فارس، مراسم رونمایی از مستند «باتمیان گون» (خورشیدی که غروب نکرد) به کارگردانی محمد زارع با حضور سردار پورجمشیدیان، سردار کبیری، صفیه مدرسی (همسر شهید باکری)‌، گلعلی بابایی، اصغر بختیاری (مدیر گروه مستند بنیاد روایت فتح) و جمعی همرزمان ایشان به میزبانی خبرگزاری فارس برگزار شد. سردار پورجمشیدیان از رزمندگان لشکر عاشورا مستند خورشیدی که غروب نکرد را عبرت‌آموز و زیبا خواند و گفت: فکر می‌کنم مستند بیش از آنکه ارزش فرهنگی داشته باشد، از نگاه من که کهنه‌سرباز نظامی‌هستم، ارزش نظامی‌بالایی دارد زیرا مقطع بسیار حساسی از زندگی شهید باکری در جنگ را بررسی و موشکافی می‌کند. ابهاماتی که امروز برخی از قسمت‌های آن برای دوستان نزدیک ایشان شفاف شد. خیلی از این ابهامات در بخش زندگی نظامی‌جنگ وجود دارد که درباره دو روز آخر زندگی شهید باکری هم تحلیل‌ها و نگاه‌های زیادی وجود دارد. بخشی از ابهامات راجع‌به این مقطع از تاریخ جنگ دیده می‌شود که امروز شاهد شفاف‌سازی در این مستند بودیم. وی ادامه داد: افراد مؤثری در این مستند روایت روزهای آخر به عهده داشتند و ارزش نظامی‌این مستند قابل قیمت‌گذاری نیست، زیرا مقطع حساسی را بررسی می‌کند.