توسط : ایران امروز بر گنجی عظیم ایستاده است؛ گنجی نهفته در دل کوه‌ها و معادن، به نام فلزات گرانبها و عناصر استراتژیک. این عناصر کمیاب که در جهان نقشی همانند نفت در قرن بیستم یافته‌اند، کلید بسیاری از فناوری‌های قرن ۲۱ هستند؛ از انرژی‌های تجدیدپذیر و الکترونیک پیشرفته گرفته تا صنایع دفاعی، پزشکی و هوافضا. اکنون که دانش فنی برای اولین بار به‌طور کامل در ایران بومی‌سازی شده و توسط متخصصان ایرانی توسعه یافته است، فرصتی تاریخی پیش روی کشور قرار دارد: ورود به زنجیره جهانی ارزش و تبدیل ایران به قدرتی معدنی–فناورانه در منطقه.
ایران روی کمربند طلایی جهان
ایران به دلیل موقعیت ویژه زمین‌شناسی خود در کمربند آلپ–هیمالیا، یکی از غنی‌ترین سرزمین‌ها در ذخایر معدنی به‌شمار می‌آید:
طلا: ذخایر بزرگ و متنوع در آذربایجان، کردستان، کرمان، اصفهان، زنجان، یزد، سمنان و خراسان.
پلاتین و پالادیوم: شواهد علمی از حضور این فلزات ارزشمند در کمربندهای ماگمایی و الترابازیک کشور.
رودیوم: فلزی فوق‌العاده کمیاب اما حیاتی در صنایع کاتالیستی و نظامی که نشانه‌های ژئوشیمیایی آن در ایران به‌دست آمده است.
عناصر نادر خاکی: ذخایر قابل توجهی که می‌توانند نیاز کشور در صنایع الکترونیک و انرژی‌های نو را برطرف سازند.
بر اساس گزارش‌های جهانی، تقاضا برای فلزات استراتژیک تا سال ۲۰۳۰ بیش از دو برابر خواهد شد. این یعنی ایران در صورت مدیریت درست، می‌تواند یکی از بازیگران تعیین‌کننده بازار آینده باشد.
چرا ایران به این عناصر نیاز دارد؟
1 صنایع دفاعی و نظامی: پلاتین، پالادیوم و رودیوم برای سامانه‌های الکترونیک و موشکی حیاتی‌اند.
2 انرژی‌های نو: لیتیوم، کبالت و عناصر نادر خاکی در تولید باتری‌های پیشرفته و سلول‌های سوختی نقشی کلیدی دارند.
3 پزشکی و سلامت: طلا و پلاتین در درمان سرطان و تولید تجهیزات پزشکی پیشرفته به‌کار می‌روند.
4 الکترونیک و مخابرات: پالادیوم و رودیوم در تولید نیمه‌هادی‌ها و حسگرهای مقاوم حیاتی‌اند.
5 اقتصاد و ذخایر ملی: طلا و فلزات گرانبها پشتیبان ارزش پول ملی و ضامن امنیت اقتصادی‌اند.
بومی‌سازی دانش فنی؛ برگ برنده ایران
تا چند سال پیش، بهره‌برداری از این ثروت با موانع فناورانه همراه بود. اما امروز، متخصصان ایرانی موفق شده‌اند دانش فنی اکتشاف، آنالیز، فرآوری و استحصال فلزات گرانبها را برای اولین بار به‌طور کامل در ایران بومی‌سازی کنند. این تحول، ایران را نه‌تنها از وابستگی به فناوری‌های خارجی رها ساخته، بلکه در سطحی بالاتر به امنیت ملی و استقلال فناورانه یاری رسانده است.
فرصت‌های بزرگ برای ایران
ایجاد زنجیره ارزش داخلی: حرکت از استخراج خام به تولید محصولات نهایی با ارزش افزوده بالا.
کاهش وابستگی به واردات در صنایع حساس.
ایجاد اشتغال تخصصی در رشته‌های نوین مانند ژئومتالورژی و فناوری‌های فرآوری.
قدرت چانه‌زنی بین‌المللی به‌عنوان تأمین‌کننده عناصر کمیاب.
حفاظت از ذخایر ملی با فناوری‌های نوین و بازیابی بهینه.
ایران در آستانه خیزش معدنی قرن ۲۱
ایران امروز در آستانه یک تحول تاریخی قرار دارد. بهره‌برداری از ذخایر فلزات گرانبها و عناصر استراتژیک، همراه با دانش فنی بومی‌سازی شده و منحصر به فرد ایرانیان، می‌تواند نه‌تنها اقتصاد کشور را متحول کند، بلکه ایران را در صف کشورهای اثرگذار بر امنیت فناوری جهان قرار دهد.
برای تحقق این چشم‌انداز، لازم است:
1 حمایت هدفمند از شرکت‌های دانش‌بنیان و پژوهشی صاحب دانش فنی در حوزه اکتشاف، آنالیز و فرآوری فلزات گرانبها و عناصر استراتژیک.
2 سرمایه‌گذاری پایدار در پروژه‌های پایلوت (آزمایشی) و نیمه‌صنعتی برای کاهش ریسک و تسریع تجاری‌سازی.
امروز که ایران توانسته دانش فنی فلزات استراتژیک را برای اولین بار به‌طور کامل بومی‌سازی کند، این گنج پنهان نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی برای توسعه پایدار و اقتدار ملی است.
