امامت یک زن و بازسازی یک انگاره

پخش نماز جماعت به امامت یک زن در شبکه سه سیما، فقط یک قاب تلویزیونی نبود؛ بلکه یک «تصویر نمادین» از پیشگامی زنان در عرصه دینی و اجتماعی بود که مرزهای سنتی نقش زنان را به چالش می‌کشد.
حضور زن در امامت نماز جماعت، بازتعریفی از فضای دینی و عمومی ارائه می‌دهد؛ زن هم می‌تواند همسر و مادر باشد و هم در جامعه و فضای دینی نقش‌آفرینی کند. این تصویر، ادراک عمومی از نقش زنان را بازسازی می‌کند و در حقیقت، انگاره دیرپای «زن در خانه بماند» را به چالش می کشاند.
مطالعات جنسیت در ایران نشان می‌دهد که حضور علنی زنان در حوزه‌های اجتماعی و دینی، کلیشه های جنسیتی سنتی را رسوب زدایی می کند و به بازتعریف نقش و توانمندی آنان در جامعه منجر می‌شود. پژوهش‌ها تأکید دارند که بازنمایی نمادین زنان در رسانه‌ها و فضاهای عمومی، پیش‌شرط شکل‌گیری تغییرات ساختاری در ادراک عمومی است؛ به ویژه فضای ذهنی جامعه سنتی.
آن‌چه در این سال‌ها شاهد آن بوديم تأکید و توجه رهبر انقلاب بر ضرورت حضور زنان در عرصه‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی است. ایشان تصریح داشته‌اند که این حضور با نقش خانوادگی آنان تعارض ندارد. این نگاه نشان می‌دهد که عدالت جنسیتی به معنای فراهم کردن امکان حضور فعال زنان در جامعه و دین است، نه کپی‌برداری صرف از نقش مردانه.
باری! پیام رسانه‌ای این رویداد روشن است: زن می‌تواند هم در خانه و خانواده حضور فعال داشته باشد و هم در جامعه و فضاهای دینی نقش‌آفرینی کند. این یک گام نمادین اما راهبردی در بازسازی انگاره‌های جنسیتی است که می‌تواند برای نسل‌های جدید الهام‌بخش باشد.
با این حال، بازسازی انگاره‌های سنتی نیازمند استمرار حضور زنان در عرصه عمومی، فرهنگ‌سازی رسانه‌ای و حمایت نهادهای دینی است. در غیر این صورت، تصویر زن فعال در فضای عمومی، تنها به یک استثناء محدود می‌شود و تغییر ساختاری ایجاد نخواهد شد.
در پایان، پخش نماز به امامت یک زن، یادآور این واقعیت است که زن دیگر صرفاً خانه‌دار نیست؛ او می‌تواند پیشگام، فعال و مؤثر باشد – در خانه، مسجد و جامعه. این رخداد، نمادی روشن از تحول اجتماعی و دینی است که می‌تواند چشم‌اندازی نو برای نقش زنان در جامعه اسلامی ارائه نماید. تصویری که از گفتمان رهبری سرچشمه می گیرد.