بحران آب؛ آزمون اخلاقی یک جامعه در برابر نعمت الهی

در سرزمینی که تمدن آن بر پایه قنات‌ها، چشمه‌ها و فرهنگ صرفه‌جویی بنا شده، امروز بحران آب به یکی از جدی‌ترین تهدیدهای زیست‌محیطی و اجتماعی تبدیل شده است. ایران، با اقلیمی خشک و نیمه‌خشک، همواره با محدودیت منابع آبی روبه‌رو بوده، اما آنچه امروز این محدودیت را به بحران بدل کرده، نه فقط کاهش بارندگی و تغییرات اقلیمی، بلکه سبک زندگی مصرف‌زده، توسعه ناپایدار و غفلت از آموزه‌های اخلاقی و دینی است. در بسیاری از مناطق کشور، منابع آب زیرزمینی به‌سرعت در حال تخلیه‌اند، تالاب‌ها خشک شده‌اند، و کشاورزی سنتی با مصرف بی‌رویه آب، به جای برکت، به تهدیدی برای آینده بدل شده است.
در این میان، آنچه بیش از همه نگران‌کننده است، غفلت از ریشه‌های فرهنگی و اخلاقی بحران آب است. قرآن کریم در آیه‌ای روشنگر می‌فرماید:
«کُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ» (سوره اعراف، آیه ۳۱)
بخورید و بیاشامید، اما اسراف نکنید، که خداوند اسراف‌کنندگان را دوست ندارد.
این آیه، فراتر از یک توصیه فردی، یک اصل بنیادین در مدیریت منابع و سبک زندگی اسلامی است. اسراف، در هر شکل آن، از جمله در مصرف آب، نه‌تنها رفتاری ناپسند، بلکه نوعی خیانت به نعمت الهی و نسل‌های آینده است. وقتی شیر آب در خانه‌ها بی‌دلیل باز می‌ماند، وقتی باغچه‌ها با آب شرب آبیاری می‌شوند، و وقتی کشاورزی بدون توجه به ظرفیت منابع آبی گسترش می‌یابد، در واقع با دست خود، آینده را می‌خشکانیم.
. جامعه‌ای که در مصرف منابع طبیعی بی‌مبالات باشد، دیر یا زود با پیامدهای سنگین آن مواجه خواهد شد. کاهش بارندگی، خشک شدن سفره‌های زیرزمینی، مهاجرت‌های اجباری، و تنش‌های اجتماعی، تنها بخشی از نتایج این غفلت‌اند. در چنین شرایطی، بازگشت به فرهنگ صرفه‌جویی، بازخوانی آموزه‌های دینی، و اصلاح سبک زندگی، ضرورتی فوری و حیاتی است.
رسانه‌ها، مدارس، مساجد، و نهادهای فرهنگی باید در خط مقدم این تحول فرهنگی قرار گیرند. آموزش الگوی صحیح مصرف آب، تبیین جایگاه شرعی و اخلاقی صرفه‌جویی، و ترویج مسئولیت‌پذیری اجتماعی، می‌تواند گامی مؤثر در مقابله با بحران باشد. همچنین، مسئولان باید با جدیت بیشتری به مدیریت منابع، اصلاح الگوی کشاورزی، و توسعه فناوری‌های نوین آبیاری بپردازند. اما هیچ راهکاری، بدون مشارکت مردم و تغییر رفتارهای روزمره، به نتیجه نخواهد رسید.
بحران آب، آزمونی است برای سنجش بلوغ اجتماعی و اخلاقی ما. اگر امروز در برابر این بحران نایستیم، فردا با چالش‌هایی روبه‌رو خواهیم شد که نه‌تنها منابع طبیعی، بلکه امنیت، سلامت و کرامت انسانی را تهدید می‌کند. بیایید از خانه‌های خود آغاز کنیم؛ از بستن شیر آب هنگام مسواک زدن، تا مطالبه‌گری از مسئولان برای مدیریت پایدار منابع. و فراموش نکنیم که خداوند، اسراف‌کنندگان را دوست ندارد.