دانش و فناوری یک رکن نظم قبل بود. حیثیت آن مشروعیت میآورد، چرخۀ تولید آن اقتدار میآفرید. دانشمند دیندار به ویژهساری فناوری پایان داد؛ دشمن با کشتن او، حیثیت خود را به باد داد. این بزنگاه بینظیری است تا از این جبهه نیز میخی به تابوت نظم قدیم بکوبیم، همزمان، ما باشیم که با آوازۀ ایران به مناسبات نرم و سخت نظم جدید در این حوزه جهت بدهیم. اساتید در مصالحۀ اندیشهها میتوانند نقش مهمی ایفا کنند، نقشی که به تغییر موازنۀ قوا نیز میتواند ختم شود. واکنش اساتید تراز اول آزادۀ جهان به لشکرکشی برای کشتن اساتید آزادۀ ایرانی سرآغاز این حرکت است: حرکتی با پیوندهای جدید فراملی، با پرسشهای انتقادی کوبنده، با طرح بحث مبتکرانه در فناوری.
چرا خیزش اساتید در برابر خردکشی مهم است؟
برای پیروزی باید این جنگ را فهیمد. برای فهم این جنگ باید بزنگاه را فهمید. برای فهم بزنگاه باید نظم را فهمید.
نظم یعنی مصالحه در پی موازنه. مناسبات رایج که فروبریزد، هنگام بزنگاه است. جنگ بر سر نظم در بزنگاه، یعنی تحمیل مصالحۀ جدید با تغییر موازنه به هر قیمتی. پیروزی در این جنگ وقتی است که دشمن ببیند با هر هزینهای هم نمیتواند موازنه را برای مصالحۀ جدید به نفع خود به هم بزند. هم باید او را در موازنۀ قوا عقب راند، هم باید مصالحۀ جدیدی میان اندیشهها رقم زد: این لحظۀ حلول نظم نوین است. برای همین، آفند در مصالحه، بهاندازۀ نبرد در موازنه سرنوشتساز است.
دانش و فناوری دو رکن حیثیت و هیبت نظم پیشیناند. آمریکا با دفاع از «دانشِ آزاد» مشروعیت میخرید و با مرزشکنی در فناوری مانور اقتدار میداد. دانشمند ایرانی انحصار فناوریهای سطح بالا را میشکند و به افسانۀ «فاصلۀ نجومی ابرقدرتها» پایان میدهد؛ دشمن لشکر میکشد و با اقدام جنگی رئیس آزادمرد بزرگترین دانشگاه غرب آسیا را در خانهاش میکشد، به روی خود هم نمیآورد که روزی با آزادی دانش قیافه میگرفت.
این لشکرکشی برای دانشکشی لحظهای بزنگاهی برای معماری نظم جدید است. دشمن با این کشتار میخواست نظم خود را نجات دهد، با این رسوایی سه لگد به جسد نظم خود نواخت. اولا در کوس رسوایی نظم غربی دمید، جایی هم برای انکار نگذاشته. ثانیاً یک اقرار زنده پیش رو نهاده که ایران حرفی جدی برای گفتن دارد، آنقدر که باید لشکر کشید. ثالثاً و در نتیجه، فرصتی برای ما ساخته تا با این حرف علیه آن نظم در جهان یارکشی کرد و به نظم جدید جهت داد.
یک عملیات موثر در این مسیر آفند با اساتید است. چهرههای تراز اول دانش در جهان باید به این رسوایی واکنش نشان دهند. همصدایی دانشمندان تراز اول ایرانی با همتایان جهانی از شرق تا غرب میتواند اثر سیاسی، رسانهای و اجتماعی کوبندهای داشته باشد. از همین مسیر میتوان با کمک آوازۀ ایران، در دانش و فناوری با طرح هدفمند پرسشهای نقطهزن، نه تنها به ارکان نظم فعلی حمله کرد، بلکه با طرح بحثهای ابتکاری به معماری نظمی جدید جهت داد.
«پیوندهای جدید فراملی»، «پرسشهای انتقادی بتشکن» و «طرح بحثهای ابتکاری» اگر نوید یک روند جدید را بدهد که میخواهد راهورسم نظم غربی را زیرورو کند بلکه بنای نوینی برای همافزایی در دانش و فناوری رو کند، به اندازۀ موشکهای نقطهزن بازدارنده و ترسافکن است. جهان آزادگان باید بنیانهای جهان مثلاً آزاد را فروبریزد، رسوایی آن در خدمت به مستکبران را افشا کند، و با طرح بحث ابتکاری از بایستههای همگرایی جهان آزادگان سخن بگوید.
یک نمونه از این مباحث در حوزۀ دانش و فناوری
فناوریهای مخابراتی و محاسباتی پیشگام دسترسی و محرمانگی بودند: دسترسی برای آزادی ضمن حفظ حریم خصوصی. حالا با همان دسترسی، اطلاعات محرمانه را برای ترور دقیق و هدفمند به کار میگیرند و با ابزارهای محرمانگی به تحریم دانش میپردازند. چرخۀ افزارههای حساس نیز از زیر ساطور همین سلطهگران میگذرد؛ انفجار پیجر نشان داد سلامت و امنیت آن عمیقاً زیر تردید است. به آیندۀ مخابره بیندیشیم: رابط آزادگان، محافظ آزادگی، امن در برابر سواستفادۀ ستمگران.
اثرهای جانبی
این اقدام، اثرهای جانبی ارزشمندی نیز خواهد داشت. گفتگو با دیگران یک مسیر موثر برای خودآگاهی است؛ از دل این طرح بحث ابتکاری با جهان، زبانی نو برای گفتگو حول امتیازات اندیشۀ دینی برای سیاست و فناوری باز میشود. علاوهبر آن، طرح چنین مباحثی و امتداد آن، یک خیزش جدید علمی را کلید خواهد زد که شور و نشاطی معنیدار به فضای دانشگاههای ایران خواهد داد. همچنین، به فعالیتهای سیاسی در سطح دانشگاههای ایران و جهان جهت خواهد داد و با زبان دفاع از دانش به یادآوری آرمانها و با ابتکارهای فناورانه به تحقق ارزشها با هدف اثرگذاری سیاسی خواهد پرداخت.
جمعبندی
ابتکار آفندی میتواند مانند ضربههای نقطهزن، دشمن را پشیمان کند. در ستیز در بزنگاه، دشمن با هر هزینهای برای نظم جدید میجنگد، مگر آنکه دریابد با هر هزینهای هم هرگز به هدف نخواهد رسید. در چنین جنگی دشمن تنها وقتی عقب مینشیند که ببیند روندهای عمیقی دارد شکل میگیرد که نظم جدید را از دست او میرباید. از این جهت، ابتکارهای نرم آفندی، یک اقدام نقطهزن در جنگ بر سر نظم محسوب میشوند.