توسط : کشور ما دارای اقلیم خشک و نیمه‌خشک بوده و میزان نزولات جوی آن کمتر از 30 درصد متوسط جهانی است. چالش کم‌آبی و بحران آب موضوع جدیدی نیست چون این سرزمین نه تنها هیچ‌گاه اقلیم مرطوب و حاره‌ای به خود ندیده، بلکه دوره‌های خشکسالی به‌مراتب شدیدتر از سالهای اخیر داشته که آن را مدیریت نموده¬ است. راهکارها و فناوری¬هایی همچون قنوات که نیاکان ما در گذشته برای مدیریت آب به کار گرفته-اند، گواه همین موضوع است. فهم درست از مسئله بسیار اهمیت دارد و اثر خود را در تصمیم¬گیری¬ها و راهبردهایی که اتخاذ می¬نماییم، نمایان می-سازد؛ اینکه گفتمان ما «مقابله با خشکسالی» باشد یا «استفاده¬ی صحیح از انواع منابع آب» دو نگاه کاملاً متفاوت است و طبیعتاً سیاست¬گذاری¬ها و برنامه¬های هر یک با دیگری کاملاً متفاوت است. آنچه امروز در موضوع آب گفت و شنود می¬شود، از جنس «مقابله با خشکسالی» است و این گفتمان درستی نیست و نتایج سیاستگذاری¬ها و برنامه¬ریزی¬ها با این رویکرد، تصویر درستی از آینده¬ی کشور برای ما تداعی نمی¬کند.
استفاده¬ی صحیح از انواع منابع آب :
اصل اول: می¬دانیم در خشکسالی، تعادل بین منابع و مصارف آب بهم خورده است فلذا باید با افزایش منابع آبی و یا کاهش مصارف آبی، این تعادل را مدیریت کنیم.
اصل دوم: آب و مدیریت آن، یک فرآیند است. آب موضوعی فرابخشی و فرادستگاهی است و نقش¬ها و مسئولیت¬ها در آن تنها معطوف به یک یا چند دستگاه نیست. همه در این فرآیند نقش و مسئولیت دارند که می¬توان آن را از نگاه مردم و از نگاه دولت دسته¬بندی نمود.
اصل سوم: موضوع خشکسالی و کم¬آبی در یک پهنه¬ی جغرافیایی رخ می¬دهد. هر بخش از این پهنه¬ی مورد نظر دارای یک ظرفیت آبی منحصر به خود و از طرفی دارای یک ترکیبی از مصارف متناسب با شرایط خود است. با این رویکرد نمی¬توان و نباید یک نسخه¬ی واحد برای مدیریت خشکسالی و کم¬آبی در کل پهنه¬ی جغرافیایی کشور صادر نمود.
اصل چهارم: منابع آب جزء اصلی¬ترین منابع در ایجاد صنایع مختلف است فلذا آب باید در حد و اندازه¬ی خود در تحلیل¬های اقتصادی و فنی در فرآیندهای امکانسنجی و تصمیم گیری نقش داشته باشد. ارزش اقتصادی آب و قیمت آن، منطقه به منطقه متفاوت است و آنگاه که با نسبت واقعی در محاسبات تحلیلی لحاظ شود، می¬تواند منجر به شکل¬گیری یا صرف نظر از ایجاد یک صنعت در یک منطقه شود. آگاهی از ظرفیت آبی مناطق مختلف و برنامه¬ریزی توسعه بر اساس ظرفیت آبی مناطق یک راهبرد اساسی در نظام مدیریت کشور محسوب می¬شود.
اصل پنجم: موضوع خشکسالی وکم¬آبی یک شبه ایجاد نشده است فلذا مدیریت آن راه¬حل یک شبه ندارد. مجموعه¬ای از عوامل طبیعی و غیرطبیعی با هم و در طول زمان منجر به پدیده¬ی کم¬آبی می¬شوند. در مدیریت خشکسالی و کم¬آبی نیز ضرورت دارد مجموعه¬ای از اقدامات در طول زمان و با هماهنگی هم، برنامه¬ریزی و اجرایی شوند.
اصل ششم: در مدیریت آب در کشور، فاقد رویکرد راهبردی هستیم و تدوین یک سند جامع ضرورت دارد و از طرفی کشور از نبود یک متولی مشخص و مقتدر در موضوع آب رنج می¬برد و این ناهم¬آهنگی دستگاه¬ها، کشور را در مسیر درستی هدایت نمی¬کند.
اصل هفتم: مشکلات و تنش¬های روزانه در موضوع آب نباید ما را از توسعه فناوری¬های نوین در عرصه آب غافل کند چراکه آینده و موفقیت کشور در گرو توجه و پرداختن به آنهاست. ایده¬های فناورانه در حوزه¬ی آب تا زمانی که از نظر کارشناسی رد یا تأیید نشده باشند، نباید یکدیگر را نفی نمایند و شرایط باید برای بررسی همه¬ی آنها فراهم باشد.
نظام مسائل آب در کشور ما همواره پیچیده بوده و کارشناسان موافق و مخالف در مورد رد و تأیید آنها کمتر به اجماع می¬رسند، اما در این بین، مسائل اولویت داری وجود دارند که نظر مخالفی در بین کارشناسان و صاحب¬نظران حوزه¬ی آب در مورد آنها وجود ندارد و عموماً همه¬ی گروه¬های فعال و کارشناسی در کشور بر ضرورت اقدام برای آنها هم¬نظر هستند. این بخش از نظام مسایل اهمیت بالایی دارند و برای پرداختن به آنها نباید تعلل کرد و زمان طلایی پیش رو نباید صرف احصاء دوباره نظام مسائل شود فلذا می¬توانیم مستقیماً به راهکارها، تصمیم¬گیری و اقدام برای این بخش از مسائل بپردازیم. برای فهم درست از مسائل و راهبرد نگاری، آنها را در سه موضوع کلان شامل منابع آب، مصارف آب و حکمرانی آب دسته بندی و اولویت بندی نموده¬ایم و ضروریست تا با همراهی و هم¬آهنگی کامل دولت و مردم اقدامات اجرایی برای آنها با قید فوریت در دستور کار قرار گیرند.
به منظور اقدام مؤثر در راستای کارویژه¬های فوق و با عنایت به اصول دوم و سوم که اعلام شد، پیشنهاد می¬شود در هر استان قرارگاه آب با حضور همه مدیران دستگاه¬های اجرایی مربوط، استاندار، دادستان، نماینده یا نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی و دو نفر از چهره¬های مردمی و معتمد در استان که در قرارگاه دارای کرسی و حق رأی هستند، زیر نظر معاون اول رئیس محترم جمهور یا شخص رئیس محترم جمهور تشکیل گردد. این قرارگاه¬ها در اولین اقدام، نیاز دقیق آبی استان خود را به تفکیک مصارف، و ظرفیت دقیق آبی استان خود را به تفکیک انواع آن شناسایی و مدون می¬نمایند. سپس با تطبیق مقادیر نیاز آبی و ظرفیت آبی، نسبت به روش تأمین و تخصیص آب برای هر نوع مصرف از محل کدام ظرفیت آبی به صورت محلی تصمیم گیری نموده و اقدام خواهد کرد. در این اقدام، برای هر منطقه از استان با رویکرد کمترین هزینه¬ی دسترسی و بیشترین پایداری آبی تصمیم گیری صورت خواهد پذیرفت. معاون عمرانی استاندار با پایش میدانی و گزارشهای مردمی، روند رو به بهبود وضعیت آبی در استان را رصد نموده و کاستی¬ها و پیشنهادهای اعلامی از سوی مردم را در قرارگاه آب استانی گزارش نموده و پیگیری خواهدکرد.
