غزه، اراده‌ای که نمی‌شکند

بیش از هشت‌صد روز است که مردم غزه از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون زیر بمباران و محاصره‌ی کامل به سر می‌برند؛ محاصره‌ای که جریان غذا، دارو و سوخت را به حداقل رسانده و ساده‌ترین نیازهای انسانی را از آنان گرفته است. در این شرایط، آنچه در غزه رخ می‌دهد، فراتر از مقاومت نظامی است؛ آزمونی بی‌سابقه از تاب‌آوری اجتماعی، سازماندهی جمعی و خلاقیت انسانی در دل بحران است.
غزه امروز تنها صحنه‌ی جنگ نیست؛ جامعه‌ای است که در مواجهه با مرگ روزمره، زندگی را بازتعریف می‌کند. مقاومت مردم در صف‌های نان، در بیمارستان‌های بدون دارو، در کلاس‌هایی که میان آوار مدارس برگزار می‌شود، و در کودکانی که دفترهای خاک‌گرفته‌شان را ورق می‌زنند، استمرار دارد. این مقاومت روزمره، شکلی از زندگی اخلاقی و اجتماعی است که از نظر بازنمایی جامعه در علوم اجتماعی، فراتر از مفاهیم رایج غربی است و نشان می‌دهد که تاب‌آوری انسانی را نمی‌توان صرفاً با مدل‌های نظری کلاسیک توضیح داد.
ایمان دینی در غزه، ستون معنایی این مقاومت است. تکیه بر جمله‌ی «حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِیلُ» تنها باور شخصی نیست؛ شبکه‌ای اجتماعی ایجاد می‌کند که امید، انسجام و نیروی بازسازی را تقویت می‌کند. حافظه‌ی تاریخی مردم غزه نیز مقاومت را شکل می‌دهد؛ نسلی که با تبعید، جنگ و محاصره بزرگ شده است، ایستادگی را به یک هنجار اجتماعی تبدیل کرده و از این طریق مفهوم مقاومت را به بازتعریفی انسانی و اخلاقی بدل کرده است.
این مدل زیست اجتماعی، تعریف سنتی غرب از تاب‌آوری و نظم اجتماعی را به چالش کشیده است. جامعه‌ای کوچک و محاصره‌شده، با کمترین امکانات، توانسته است نه تنها بر شرایط بقا فائق آید، بلکه معنایی تازه از ظلم‌ستیزی و بازتولید اجتماعی ارائه کند؛ نمونه‌ای از این‌که ماهیت ستمگر نظم کنونی حاکم جهان، وقتی در برابر اراده‌ی انسانی و مقاومت یک ملت قرار می‌گیرد، شکننده و ناکارآمد است.
امروز هر وعده‌ی غذایی که با اندک امکانات فراهم می‌شود، هر نوزادی که در بیمارستانی بدون برق به دنیا می‌آید، و هر کودکی که میان ویرانه‌ها لبخند می‌زند، گواهی است بر این توانمندی اجتماعی. غزه در بیش از ۸۰۰ روز بمباران و گرسنگی نشان داده است که مقاومت پیش از هر سلاحی، اراده‌ای یک ملت است؛ اراده‌ای برای حفظ کرامت انسانی و مقاومت در برابر ظلم، حتی اگر یک جهان حق زنده ماندن را از آنان دریغ کرده باشد. این اراده، محصول فرهنگ و نگاه یک ملت است و نه صرفاً یک گروه نظامی؛ به همین دلیل، مردم غزه با وجود همه سختی‌ها، برای تحقق شعار رهبر شهید خود، اسماعیل هنیه: «لن نعترف، لن نعترف، لن نعترف باسرائیل» (نمی‌شناسیم، نمی‌شناسیم، اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسیم) ایستادگی می‌کنند و برای آن هزینه می‌دهند.