مکانیسم ماشه و زیاده‌خواهی غرب

شهریور، سه کشور اروپایی امضاکننده برجام در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل اعلام کردند که روند فعال‌ کردن «مکانیسم ماشه» را آغاز می‌کنند. بندی که با غفلت تیم مذاکره‌کننده ایرانی در برجام گنجانده شد و طبق آن حتی هیچ یک از کشورهای دارای حق وتو (از جمله چین و روسیه) نیز نمی‌توانستند از فعال شدن آن جلوگیری کنند؛ نهایتا در 28 شهریور قطعنامه «تداوم لغو تحریم‌ها علیه ایران» در نشست شورای امنیت با 9 رای مخالف (از جمله آمریکا، انگلیس و فرانسه) در برابر 4 رای موافق (روسیه، چین، پاکستان و الجزایر) و دو رای ممتنع، رای نیاورد تا مکانیزم ماشه فعال شود و ایران از 5 مهرماه ذیل تحریم‌ها و محدودیت‌های هسته‌ای، تسلیحاتی، بانکی و کشتیرانی 7 قطعنامه صادرشده طی سال‌های 2006 تا 2015 قرار بگیرد.
ساده‌انگاری‌های بیشماری که شمردنشان از حوصله این متن خارج است؛ از جمله آخرین آن‌ها فرانچسکو نامی که ظریف اخیرا از آن رونمایی کرد؛ کسی که با استفاده از غفلت تیم مذاکره‌کننده ایرانی کلمه «تعلیق» را به جای «لغو» به متن برجام قالب کرد. با این همه، طرف‌های غربی به تعهدات خود در همین متن ضعیف نیز عمل نکردند؛ چون طرف ایرانی هیچ‌گونه تضمین عینی از آن‌ها نگرفت و یک‌طرفه تمام تعهدات خود را اجرا کرد و زمانی که غربی‌ها دیدند به تمام خواسته‌هایشان رسیده‌اند، زیر توافق زدند تا به ظریف و یارانش ثابت کنند نه امضای امثال کری تضمین است، نه خجالت یا ترسی مانع خروج قلدرهای دنیا از توافق‌های بین‌المللی می‌شود و در همین راستا آمریکا در 18 اردیبهشت 97 به صورت یک‌طرفه از این عهدنامه خارج شد.
پس از جنگ 12 روزه و تجاوز رژیم صهیونیستی به کشور که در هماهنگی کامل با آمریکا بود (تا جایی در روزهای پایانی این کشور مستقیما علیه تاسیسات هسته‌ای ما وارد عمل شد)، مجلس شورای اسلامی روابط با آژانس را به حالت تعلیق درآورد و به شعام ماموریت داد تا اقدامات این نهاد را برای تحقق دو شرط خود برای احیای روابط راستی‌آزمایی کند؛ یکی تضمین برای تامین امنیت مراکز و دانشمندان هسته‌ای و دیگری برخورداری کامل از حقوق NPT از جمله غنی‌سازی. این اقدام به موقع مجلس در شرایطی انجام می‌شد که اسناد به دست آمده از رژیم صهیونیستی به شکل غیرقابل انکاری پرده از وابستگی آژانس و شخص گروسی به موساد برداشته بودند؛ کسی که تا همین امروز هم از محکومیت حمله به تاسیسات هسته‌ای کشورمان طفره رفته؛ با همه این‌ها، 26 شهریور عراقچی در قاهره مجددا با آژانس و گروسی به توافق رسید؛ منتقدان از جمله برخی نمایندگان مجلس هشدار دادند که این توافق بر خلاف مصوبه مجلس است؛ شعام بیانیه داد که این توافق مصوب یک کمیته فرعی این شوراست درحالی که نمایندگان در پاسخ گفتند شعام طبق قانون مجلس تنها حق تایید یا رد اقدامات آژانس برای تحقق آن دو شرط لازم برای احیای روابط با ایران را دارد، نه تصویب یا رد توافقی مجدد.
در این میان عراقچی مدعی شد از توافق قاهره در صورت انجام هر گونه اقدام خصمانه علیه ایران (مانند همین فعال‌سازی مکانیزم ماشه) خارج خواهیم شد؛ نمایندگان منتقد پس از خواندن متن توافق مدعی شدند این ادعای عراقچی اصلا در متن توافق نیامده؛ سخنگوی وزارت خارجه در مقام پاسخ گفت: «چنین چیزی اصلا نیازی به درج در متن تفاهم‌نامه ندارد!» روندی برجام‌گونه که نشان می‌داد هنوز عبرت لازم از بدعهدی‌های سابق گرفته نشده است؛ غربی‌ها به آن چیزی که نوشتند و امضا کردند پایبند نبودند، حالا چطور ممکن است ما به دنبال حقی باشیم که در متن توافق آن را نیاورده‌ایم؟
اما زمان زیادی نگذشت و تنها دو روز بعد با رای شورای امنیت به بازگشت تمام قطعنامه‌های تحریمی، مکانیزم ماشه فعال باقی ماند؛ مکانیزمی که عراقچی در 19 تیرماه گفته بود استفاده از آن علیه ایران اثری مشابه حمله نظامی دارد؛ حالا و در برابر این حمله نظامی انتظار می‌رفت ایران اقدامی در همان سطح انجام بدهد؛ کارشناسان معتقدند در شرایط کنونی و زمانی که نه غنی‌سازی ما به رسمیت شناخته می‌شود و نه امنیت تاسیسات هسته‌ای مان تامین می‌شود، هیچ توجیهی برای باقی ماندن درNPT وجود ندارد. هم‌چنین پایبند بودن به توافق قاهره با آژانس که طبق ادعای ثابتی نماینده تهران، در آن متعهد شده‌ایم اطلاعات تاسیسات و مواد اتمی خود را به آژانس بدهیم، همان طور که عراقچی گفته بود، با این اقدام خصمانه دیگر توجیهی ندارد.
امتیازات دیگری که غربی‌ها از ایران در آن شش ماه (در صورتی که مهلت مکانیزم ماشه تمدید می‌شد) می‌خواهند بگیرند مشخص است؛ نه تنها اطلاعات هسته‌ای که ثابتی به آن اشاره کرده، بلکه طبق ادعای وزیر خارجه آمریکا دردیدار با نتانیاهو شامل موضوع موشکی نیز می‌شود؛ روبیو گفته بود: «ایران هسته‌ای نه‌تنها ظرفیت سلاح هسته‌ای را دارد بلکه موشک‌هایی در اختیار دارد که می‌توانند اهداف دور را مورد اصابت قرار دهند؛ تهدیدی غیرقابل‌قبول است، نه فقط برای اسرائیل و آمریکا بلکه برای همهٔ جهان.» او همچنین در اظهارنظر دیگری مدعی شد: «ایران نه‌تنها سلاح‌های هسته‌ای و موشک‌های دوربرد، بلکه موشک‌های کوتاه‌برد و میان‌برد هم نباید داشته باشد.» این یعنی دور باطل و بی‌نهایت امتیازگیری غربی‌ها ادامه خواهد داشت.