پروژه «گنبد طلایی» آمریکا؛ یک فانتزی علیه امنیت جهانی

هر چند دونالد ترامپ ادعا کرده پروژه گنبد طلایی با نیت حفاظت از خاک آمریکا طراحی شده اما کارشناسان آن را ایده‌ای تخیلی می‌دانند که توازن قدرت را مختل کرده و رقبا را به سمت تسلیحاتی نامتقارن سوق می‌دهد. به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در 20 مه 2025، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده از یک سیستم دفاع موشکی چندلایه موسوم به «گنبد طلایی» رونمایی کرد و مدعی شد که این ابتکار قرار است از ایالات متحده در برابر تهدیدهای موشکی بالستیک، هایپرسونیک و کروز از سوی رقبایی مانند روسیه، چین، کره شمالی و ایران محافظت کند. ترامپ این پروژه را «تکمیل کار رونالد ریگان»، رئیس جمهوری اسبق آمریکا توصیف کرد؛ اشاره‌ای به ابتکار دفاعی راهبردی سال 1983 که به دلیل هزینه‌های نجومی و چالش‌های فنی، به «جنگ ستارگان» معروف شد و در نهایت لغو گردید. پیش‌بینی می‌شود این ابتکار هزینه تخمینی 175 میلیارد دلار در مراحل اولیه و احتمالاً بیش از یک تریلیون دلار در بلندمدت دربر داشته باشد. روزنامه واشنگتن‌پست از یک منظر دیگر در گزارشی به قابل اجرا نبودن این پروژه پرداخته و نوشته که این ابتکار در واقع فانتزی خطرناکی است که بیش از ایجاد امنیت، ثبات جهانی را به خطر می‌اندازد. ترامپ ادعا کرده است که این سامانه چندلایه در مدت سه سال نرخ موفقیت نزدیک به صد درصد خواهد داشت و تهدید موشکی علیه خاک آمریکا را برای همیشه پایان می‌دهد. با این حال تحلیل کارشناسان دفاعی و مالی نشان می‌دهد که این وعده‌ها بیشتر به رویایی دست‌نیافتنی می‌مانند تا برنامه‌ای عملی. به عنوان مثال لورا گرگو فیزیکدان عضو اتحادیه دانشمندان دغدغه‌مند گفته که سیستمی که ترامپ از آن سخن گفته در صورت موفق شدن به آسانی قابلیت غلبه دارد به این صورت که رقبا می‌توانند با پرتاب گروهی موشک‌ها یا حملات ضد ماهواره‌ای آن را بی‌اثر کنند. گنبد طلایی که از سامانه گنبد آهنین رژیم صهیونیستی الهام گرفته اما در مقیاسی قاره‌ای و با تمرکز بر رهگیرهای فضایی، ماهواره‌های حسگر و لیزرهای مداری طراحی شده قصد دارد موشک‌های بالستیک و فراصوت را در مراحل اولیه پرواز خنثی کند. با این حال کارشناسان می‌گویند با چالش‌های فنی عظیم از جمله ناتوانی در مقابله با حجم انبوه حملات یا موشک‌های مانورپذیر مانند «بوروستنیک» روسیه روبرو است و پیشبرد آن احتمالاً بیش از یک دهه زمان می‌برد و هزینه‌ای فراتر از یک تریلیون دلار در پی دارد. این فانتزی هرچند برای حامیان دفاعی جذاب است اما با زیر سؤال بردن دکترین بازدارندگی هسته‌ای که بر پایه اصل «نابودی متقابل تضمین‌شده» استوار است توازن راهبردی جهانی را برهم می‌زند و رقبا را به تشدید تنش‌ها وامی‌دارد. ست مولتون، نماینده دموکرات و عضو کمیته خدمات مسلح مجلس نمایندگان آن را «خطرناک‌ترین ایده ترامپ» نامیده است؛ زیرا حتی اگر بخشی از آن عملی شود امنیت جامعی که وعده داده شده را فراهم نمی‌کند و تنها ادراک برتری دفاعی آمریکا را ایجاد می‌کند که رقبا را به واکنش تهاجمی وادار می‌سازد. جی جانسون فریسون، استاد دانشکده جنگ دریایی ایالات متحده هم در تحلیلی هشدار داده که استقرار سیستم‌های دفاع هوایی مبتنی بر فضا توسط واشنگتن می‌تواند «جرقه دور جدیدی از رقابت تسلیحاتی» را بزند. روسیه و چین که در حال گسترش زرادخانه‌های هسته‌ای خود با صدها موشک بالستیک قاره‌پیما و سلاح‌های فراصوت با سرعت بیش از 6400 کیلومتر در ساعت هستند این پروژه را «ویرانگر ثبات راهبردی» خوانده‌اند و در بیانیه مشترکی در اردیبهشت 1404 تأکید کرده‌اند که پیشبرد گنبد طلایی «پیوند جدایی‌ناپذیر تسلیحات تهاجمی و دفاعی را نادیده می‌گیرد».