رمان «یوما» اثر مریم راهی، یکی از معدود تلاشهای ادبی برای روایت زندگی حضرت خدیجه(س) است؛ بانویی که نقش بیبدیل او در آغاز اسلام همواره با احترام و ابهت یاد شده، اما منابع تاریخی اطلاعات گستردهای از زندگی شخصیاش ارائه نمیکنند. راهی با بررسی بیش از ۷۰ منبع تاریخی کوشیده است خطوط اصلی روایت را بر پایه تاریخ مستند نگه دارد و تنها در فضای پیرامونی و شخصیتهای جانبی از تخیل بهره ببرد؛ رویکردی که باعث شده رمان در عین داستانی بودن، از مرز خیالپردازی غیرمعتبر عبور نکند.
«یوما» در سه بخش شکل گرفته است: بخش نخست، ساعات منتهی به ولادت حضرت فاطمه(س) را روایت میکند و بستری احساسی و دینی برای داستان میسازد. بخش دوم شامل فلاشبکهایی از زندگی حضرت خدیجه(س)، پیش و پس از ازدواج با پیامبر(ص) است و بخش سوم تصویری از شخصیت پیامبر بهعنوان محبوب و همراه همیشگی او ارائه میدهد. عنوان رمان که برگرفته از خطاب کنیز حضرت خدیجه(س) است، در روند داستان معنای خود را میگشاید و بر محور مادر بودن این بانو تأکید دارد؛ چه در جایگاه مادر حضرت فاطمه(س) و چه به عنوان «مادر یتیمان» پیش از ازدواج.
نویسنده با پرداختی رئالیستی، فضای اجتماعی مکه و مدینه و باورهای اعراب جاهلی را بازآفرینی میکند و از زبان شخصیتهای منفی زمان پیامبر سیمای حقیقی حضرت خدیجه(س) را برجسته میسازد. «یوما» روایتی زنده، مستند و در عین حال پرکشش از زندگی بانویی است که در سختترین روزهای رسالت، وفادارترین همراه پیامبر بود.

