بازی روسیه با آمریکا در نظم جدید

روز گذشته خبر لغو نشست پوتین و ترامپ که قرار بود در شهر بوداپست مجارستان برگزار شود، منتشر شد. هرچند سخنگوی کاخ کرملین بیان کرده است که هنوز تصمیم نهایی درباره این نشست اخذ نشده است، اما رسانه‌های غربی از لغو این نشست خبر دادند. بعد از آنکه وزیر خارجه روسیه لاوروف و وزیر خارجه آمریکا ربیو با یکدیگر تلفنی صحبت کردند، مشخص شد که هنوز فاصله‌ زیادی برای حصول توافق وجود دارد. آمریکایی‌ها از عبارت «اتلاف وقت» استفاده کردند.
بررسی اظهارات طرفهای روسی و آمریکایی نشان می‌دهد که اختلاف اصلی بر سر پذیرش آتش‌بس بوده است. آمریکا اصرار دارد که آتش‌بس فوری باید برقرار شود، اما روس‌ها از گذشته موضع خود را بر اساس صلح پایدار قرار داده‌اند و معتقدند آتش بس نمی‌تواند حل کننده مساله باشد. این درحالیست که در سایر موضوعات به نظر می‌رسد تفاهم‌هایی صورت گرفته است.
اینکه چرا روسیه علی‌رغم وضعیت مناسبی که در میدان جنگ دارد و از طرفی به نظر میرسد آمریکا نیز با بخش مهمی از خواست‌های روسیه همراهی کرده است، حاضر به پذیرش آتش بس نیست، به عدم اعتماد روسیه به غرب خصوصا آمریکا ارتباط دارد. به نظر می‌رسد روسیه آتش بس تنها را یک اقدام ناکافی و حتی فریبنده در این موضوع می‌بیند و برای همین اصرار دارد که باید توافق کامل و پایدار حاصل شود.
بخشی از این بی‌اعتمادی روسیه به شخصیت ترامپ برمی‌گردد. ترامپ در طول یک سال گذشته نشان داده است که به راحتی از حرف‌های خود عقب نشینی کرده و حرف‌ها و رفتارهای متفاوتی از خود بروز می‌دهد. شخصیت ترامپ بسیار لحظه‌ای است. در موضوعات مربوط به جنگ غزه، مذاکرات هسته‌ای ایران، جنگ تجاری خصوصا با کشور چین و جنگ روسیه و اوکراین به خوبی این ویژگی ترامپ نمایان شده است.
اما در سطحی بالاتر روسیه به صحنه کنونی بین‌الملل به چشم دوره گذار به نظم جدید می‌نگرد. سخنان چند هفته پیش پوتین در نشست والدای این را به خوبی نشان می‌دهد. پوتین معتقد است در این زمان تحولات بسیار سریع است. او قدرت مسلط را ضعیف شده می‌داند و می‌گوید: «تضعیف سلطه‌ای که مشخصه دوره قبل بود و گسترش آزادی برای همه، بدون شک یک تحول مثبت است. در عین حال، در چنین شرایطی، یافتن و ایجاد این تعادل بسیار مستحکم بسیار دشوارتر است، که خود یک خطر آشکار و شدید است».
با توجه به این نکته می‌توان فهمید که چرا روسیه به لفاظی‌های آمریکا و شخص ترامپ خیلی توجه نمی‌کند. روسیه نظم فعلی بین‌الملل را در حال تضعیف شدن می‌بیند و برای تامین حداکثری منافع ملی خود از بروز تنش‌ با آمریکا هراس ندارد.
روسیه همزمان به توسعه همکاری‌های خود را کشورهای دیگر از جمله چین پرداخته است. قرارداد مهم گازی «پاورسیبری ۲» که مدت‌ها به دلیل عدم توافق بر سر قیمت معطل مانده بود، در سفر اخیر پوتین به چین نهایی و امضا شد. این قرارداد در افزایش تعاملات اقتصادی روسیه و چین بسیار موثر خواهد بود. برخی کارشناسان بر همین اساس معتقدند که چین و روسیه تقسیم کاری مشخص برای درگیر نگه داشتن غرب و آمریکا در اروپا انجام داده‌اند. چرا که اگر آمریکا و غرب از مساله اوکراین آزاد شود، سراغ گزینه مهار چین خواهد رفت. لذا برای چین مناسب‌تر است که چالش روسیه و اوکراین پایان نیابد.
بازی روسیه با آمریکا می‌تواند نمونه خوبی برای یادگیری از بازیگری در لحظه تغییر نظم و شکل‌گیری نظم جدید باشد. خصوصا برای آن دسته از تحلیل‌گرنماهای ایرانی که به ایران توصیه می‌کنند به تثبیت نظم آمریکایی در حال ضعیف شدن کمک کرده و مثلا در اجلاس شرم الشیخ حضور پیدا کند. آن هم در زمانی که اکثر بازیگران بین‌المللی رفتارهای خود را براساس نظم جدید تنظیم می‌کنند.