خطر خشکسال‌ترین سال یک قرن اخیر در کمین کشور

گروه اجتماعی: بر اساس داده‌های سازمان هواشناسی، بارش در ایران تا سی و دومین روز از سال آبی جاری (۱۴۰۴-۱۴۰۵) ۸۱.۸ درصد کمتر از میانگین بلند مدت است. در حالی که نرمال بارش در بلندمدت ۱۲.۸ میلی‌متر بوده، میانگین بارش سطح کشور از ابتدای مهر ۱۴۰۴ تا کنون، تنها ۲.۳ میلی‌متر است.به گزارش «عصر ایرانیان»، پیش‌بینی‌های هواشناسی بارش‌های پاییزه در کشور را کمتر از میانگین بلندمدت نشان می‌دهد. بارش‌های پاییزه اکنون عمدتا به استان‌های نوار شمالی، بخش‌هایی از مناطق کوهپایه‌ای جنوب البرز و زاگرس شمالی محدود شده و سهم اغلب مناطق کشور از پاییز گرد و خاک بوده است. پیش‌بینی‌های فصلی و بلندمدت که با قطعیت کمتری همراه هستند نشان داده‌اند بارش‌ها از اواخر پاییز و اوایل زمستان، به میانگین بلند مدت گرایش می‌یابد. با توجه به شرایط آب‌ و هوایی چند سال اخیر، متاسفانه بارش‌های نرمال زمستانه نه بر سطح منابع آب زیرزمینی و نه روان‌آب‌ها تاثیری نخواهد گذاشت. داده‌های سازمان هواشناسی نشان می‌دهد طی هفت روز گذشته تا پایان ۱۲ آبان، ایران ۰.۷ میلی‌متر بارش دریافت کرده و نسبت به میانگین بلند مدت، ۸۵.۷ درصد کاهش یافته است. چرا که ایران در بلند مدت، در طول هفت روز گذشته ۴.۷ میلی‌متر بارش دریافت می‌کرد.سازمان هواشناسی کشور در روزهای گذشته با صدور اطلاعیه، اعلام کرد که منطقه خاورمیانه به‌ ویژه ایران، درگیر یکی از طولانی‌ترین و شدیدترین دوره‌های خشکسالی در دهه‌های اخیر است. سازمان هواشناسی با استناد به بررسی‌ داده‌های اقلیمی، به شرایط آب‌وهوایی پاییز جاری نیز اشاره و تاکید کرده بود که حالا ششمین پاییز بسیار خشک متوالی در ایران و تاکنون میزان بارندگی این فصل به‌طور چشمگیری کمتر از نرمال بوده است.داده‌ها نشان می‌دهد که بارش از ابتدای ماه تا پایان ۱۲ آبان‌ماه نیز، نسبت به میانگین بلند مدت ۹۰ درصد کاهش یافته است. در حالی که مقدار بارش در بلندمدت ۷.۰ میلیمتر بوده، در این مدت (۱۲ روز) ایران تنها از ۰.۷ میلی‌متر بارش برخوردار بوده است. باید گفت از ابتدای فصل جاری که مطابق با آغاز سال آبی بود نیز، ایران تنها از ۲.۳ میلی‌متر بارش برخوردار بوده است که این مقدار در مقایسه با میانگین بلند مدت ۸۱.۸ درصد کمتر است؛ درحالی که ایران در مدت مشابه (اول مهر تا ۱۲ آبان) و بلند مدت، حدود ۱۲.۸ میلی‌متر بارش دریافت می‌کرد، بارش سال آبی کنونی به طور چشمگیری کم‌تر از نرمال است.سال آبی در ایران از اول مهرماه شروع می‌شود و تا ۳۱ شهریور سال بعد ادامه می‌یابد.بر اساس داده‌های هواشناسی در طول شش ماهه اول سال، به‌ ویژه از ابتدای مهرماه تعداد قابل توجهی از استان‌ها به‌ویژه در فلات مرکزی و استان‌های همجوار زاگرس، خشک‌ترین دوره ۴۰ سال گذشته را سپری کردند.جدول اطلاعات پهنه‌ای بارش‌ استان‌ها نشان می‌دهد از ابتدای سال آبی جاری (اول مهرماه سال گذشته) همه استان‌ها نسبت به دوره بلندمدت بارش کمتری دریافت کردند. ۱۱ استان از جمله یزد، همدان، مرکزی، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، کردستان، خوزستان، چهارمحال و بختیاری، ایلام و اصفهان با کاهش ۱۰۰ درصدی بارش مواجه بودند. استان تهران به مرکزیت پایتخت نیز با کم‌بارشی روبرو بود. در حالی که میانگین بارش تهران در بلند مدت ۲۰.۳ میلی‌متر است؛ اما در سال آبی جاری تنها به‌ طور میانگین ۱.۱ میلی‌متر بارش دریافت کرده است. بنابراین با کاهش ۹۴.۴ درصدی بارش روبرو بوده است.سازمان هواشناسی کشور به این موضوع نیز اشاره داشت که شرایط سدهای اصلی تأمین‌کننده آب شرب در شهرهای بزرگی مانند تهران، تبریز، مشهد و اراک به روز صفر آبی رسیده یا بسیار نزدیک شدند. به‌ عبارتی ذخایر قابل برداشت به حداقل رسیده و این شرایط منجر به اتکای کامل به منابع زیرزمینی شده است که خطر فرونشست و فقر منابع آبی برای سال‌های آینده را تشدید می‌کند.اگرچه به گفته احد وظیفه رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور بر اساس مدل‌سازی‌های عددی، احتمال متوسطی وجود دارد که در انتهای پاییز و اوایل زمستان، بارش‌ها به شرایط نرمال نزدیک شود؛ اما در شرایط فعلی حتی بارش‌های نرمال نیز نمی‌تواند روان‌آب‌های کافی ایجاد کنند. به گفته حمیدرضا خورشیدی مدیرکل هواشناسی استان تهران در شرایطی که منابع آب زیرزمینی سطح پایینی دارد، بارش‌ها نه بر سطح منابع آب زیرزمینی و نه روان‌آب‌ها تاثیر قابل توجهی نخواهد گذاشت.وی با بیان اینکه در سال آبی گذشته تهران تنها نیمی از بارش نرمال بلند مدت خود را دریافت کرد، به دماهای بالاتر از حد نرمال اشاره و اظهارکرد: دماهای استان تهران نیز در سال گذشته بالاتر از حد نرمال بود. به‌طور مثال کمینه دما در شهریورماه به ۱۷.۳ درجه سانتیگراد رسید، در حالی که میانگین بلندمدت این دما ۱۵.۸ درجه بود که نشان‌دهنده افزایش ۱.۵ درجه‌ای نسبت به نرمال است. همچنین بیشینه دما در شهریورماه به‌طور متوسط ۳۱.۲ درجه سانتیگراد بود که ۱.۴ درجه بالاتر از میانگین بلندمدت خود یعنی ۲۹.۸ درجه بود.مدیرکل هواشناسی استان تهران با اشاره به مشابهت تغییرات دمای استان تهران با میانگین کل کشور افزود: میانگین حداقل دمای کشور در فصل تابستان با ۱۹.۶ درجه سانتیگراد، ۱.۸ درجه بالاتر از میانگین بلندمدت ۱۷.۸ درجه بود و حداکثر دما با ۳۳.۱ درجه سانتیگراد نیز ۱.۱ درجه بیشتر از میانگین بلندمدت ۳۲ درجه سانتیگراد ثبت شد. وی ادامه داد: بدین ترتیب سال گذشته با کاهش چشمگیر بارش‌ها منابع آبی تهران کاهش یافت. دما نیز بالاتر از حد نرمال بود و همزمان با بارش‌ها باعث کاهش تغذیه منابع زیرزمینی و روان‌آب‌ها البته تشدید تبخیر شد. بخش قابل توجهی از منابع آب ذخیره‌ نیز تبخیر و در نتیجه به سبب کمبود بارش در سال‌های پی در پی، بحران و تنش آبی ایجاد شد. خورشیدی پیش‌بینی‌های هواشناسی از بارش‌های پاییزه تهران را شرح داد و گفت: پیش‌بینی‌ها برای پاییز همچنان حاکی از بارش‌های زیر نرمال است اما به نظر می‌رسد وضعیت بارش‌ها در زمستان بهتر و به نرمال نزدیک شود.وی تاکید کرد: با این حال باید توجه داشت که پیش‌بینی‌های فصلی و بلندمدت همراه با خطا هستند و صحت آن‌ها در حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد است.مدیرکل هواشناسی استان تهران با بیان اینکه تهران چند سال آبی پرتنش را پشت سر گذاشت،‌ خاطرنشان کرد: این شرایط در سال گذشته با شدت بیشتری همراه بود و حالا پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد بارش‌های پاییز سال جاری هم کمتر از نرمال است. بر همین اساس و با توجه به کمبود بارش‌ها در سال‌های اخیر و کاهش منابع آب زیرزمینی، حتی بارش‌های زمستانی نرمال نیز نمی‌توانند خشکسالی‌های گذشته را جبران کنند. حتی اگر بارش‌ها کافی باشد، منابع از دست رفته آب زیرزمینی را ترمیم نخواهد کرد. وی افزود: در شرایطی که سطح آب‌های زیرزمینی کم است حتی بارش‌های نرمال نیز نمی‌تواند روان‌آب‌های کافی ایجاد کنند چراکه بخش زیادی از این آب‌ها به سمت منابع زیرزمینی جریان پیدا می‌کند که در حال حاضر سطح پایینی دارد بنابراین به نظر می‌رسد متاسفانه بارش‌ها نه بر سطح منابع آب زیرزمینی و نه روان‌آب‌ها تاثیری نخواهد گذاشت.بر اساس این شرایط، پیش‌تر مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی ضمن اعلام هشدار جدی، از تمامی مسئولان، نهادهای اجرایی، شهرداری‌ها، صنایع، کشاورزان و عموم مردم خواسته است که مصرف آب را به‌طور جدی مدیریت و کاهش دهند.