سیستم مالی روسیه بیش از 177 مؤسسه و 24 کشور را پشتیبانی می‌کند

به گزارش رسانه میدل ایست مانیتور، روسیه اعلام کرده است که اکنون ۱۷۷ مؤسسه مالی از ۲۴ کشور به سیستم پیام‌رسانی مالی این کشور (SPFS) پیوسته‌اند؛ سامانه‌ای که مسکو آن را پس از محدودیت‌های اعمال‌شده بر دسترسی بانک‌های روسیه به شبکه جهانی سوئیفت توسعه داد.
طبق این گزارش، آلا باکینا، مدیر اداره سیستم پرداخت ملی در بانک مرکزی روسیه، در جلسه‌ای در دومای دولتی گفت کشورهای «دوست» همچنان علاقه‌مند به این شبکه هستند. او افزود که تنها در سال ۲۰۲۴، ۱۸ مؤسسه مالی جدید از چهار کشور دیگر وارد SPFS شده‌اند.
باکینا ادعا می‌کند که این سامانه ارتباطات بین‌بانکی را به‌صورت «بسته و امن» فراهم می‌کند. SPFS در پی بحران کریمه در سال ۲۰۱۴ طراحی شد و پس از چند سال آزمایش، در سال ۲۰۱۷ به‌طور رسمی آغاز به کار کرد.
رسانه‌های غربی این اقدام را بخشی از تلاش روسیه برای کاهش ضربه‌پذیری خود در برابر تحریم‌های مالی مرتبط با جنگ اوکراین می‌دانند. با وجود افزایش تعداد اعضا، تحلیلگران غربی معتقدند SPFS از نظر مقیاس و نفوذ جهانی همچنان فاصله‌ای چشمگیر با سوئیفت دارد و روشن نیست چه میزان از این مشارکت‌ها به استفاده عملی و گسترده منجر می‌شود.
این اخبار در حالی مطرح می‌شود که ایران – مشابه روسیه – سال‌هاست زیر فشار تحریم‌های مالی قرار دارد و از نظر تئوریک باید یکی از نخستین کشورهایی باشد که از هر سازوکار غیردلاری مانند SPFS روسیه یا CIPS چین بهره‌برداری می‌کرد یا خود سازکاری بین امللی ارائه می داد.
با این حال، برخلاف مسکو که توانسته ۱۷۷ مؤسسه مالی از ۲۴ کشور را در شبکه پیام‌رسان مالی خود گرد آورد، ایران در مواجهه با زیرساخت‌های مالی جایگزین همچنان در وضعیت کند و گاهی بلاتکلیف به‌سر می‌برد. نه پیام‌رسان بومی خود را به شکل فرامرزی توسعه داده، نه به‌طور رسمی به CIPS چین متصل شده و نه راهبرد مشخصی برای حضور قدرتمند در SPFS ارائه کرده است.
این در حالی است که CIPS با مشارکت ۹۶ کشور و پردازش روزانه حدود ۱۹.۴ میلیارد دلار، یکی از مهم‌ترین مسیرهای غیردلاری جهان محسوب می‌شود و بسیاری از کشورهای هدف تحریم از آن برای دور زدن محدودیت‌های دلاری استفاده می‌کنند.
به اعتقاد ناظران، مجموعه‌ای از موانع فنی، حقوقی و مدیریتی – از نبود پل پرداخت و استانداردهای مشترک گرفته تا نگرانی بانک‌های چینی و فقدان هماهنگی نهادی در داخل ایران – باعث شده فرصت‌های طلایی برای یکپارچگی مالی با شرق از دست برود. از این‌رو، این پرسش کلیدی همچنان پابرجاست که ایران چه سهمی از SPFS یا CIPS می‌تواند به دست آورد و آیا سیاست‌گذاران ایرانی برنامه‌ای عملی برای استفاده از سازوکارهای غیردلاری دارند، یا اینکه بار دیگر، مانند سال‌های گذشته، فرصت‌های منطقه‌ای و جهانی در عرصه مالی بدون بهره‌برداری مؤثر رها خواهد شد؟